In de serie Preseason (PS) observeert Ajax Showtime de voorbereiding van Ajax op het seizoen 2020/2021. In deel 7 een uitgebreide terugblik op de algehele seizoensvoorbereiding en een voorbeschouwing op het nieuwe seizoen met aandacht voor tactiek, de nieuwkomers, de blikvangers en de beoogde basisploeg.

De voorbereiding op het seizoen 2020/2021 is een bijzondere. Vanwege de uitbraak van het coronavirus komt Ajax ter voorbereiding op de nieuwe voetbaljaargang voor het eerst sinds 7 maart 2020 in actie. De Amsterdammers spelen in totaal negen oefenwedstrijden, waarvan er acht worden gewonnen en eentje in een remise eindigt. In deze negen duels wordt duidelijk dat Ajax klaar is voor de start van het officiële seizoen.

Speelwijze

Zoals ieder jaar staat de voorbereiding op een nieuw seizoen naast fit worden vooral in het teken van sleutelen en bouwen aan de speelwijze. Met trainer Erik ten Hag aan het roer is er in de afgelopen seizoenen een duidelijke lijn in de speelstijl van Ajax zichtbaar geweest. Ten Hag weet het frivole Ajax-spel te koppelen aan zijn eigen filosofie als trainer, iets wat sinds zijn aanstelling in januari 2018 heeft geleid tot schitterend spel en fantastische resultaten.

Na de winterstop in het afgelopen seizoen kwam Ajax voor het eerst sinds de indrukwekkende Europese campagne in het seizoen 2018/2019 terecht in een vormcrisis. De Amsterdammers zagen belangrijke krachten door blessures wegvallen, morsten veel punten in de Eredivisie en werden uitgeschakeld in het bekertoernooi en de Europa League. De voor Ajax-begrippen dramatische reeks na de winter zal de perfectionist Ten Hag aan het denken hebben gezet. In de voorbereiding op dit seizoen werd in ieder geval duidelijk dat enkele accenten binnen de Ajax-speelwijze ietwat gewijzigd zijn ten opzichte van afgelopen jaar.

Andere spelers, andere invulling

De andere accenten hebben niet in alle gevallen per se te maken met een tactische omzetting. Ook het feit dat er op sommige plekken andere spelers staan opgesteld ten opzichte van vorig jaar, zorgt natuurlijk voor een andere uitvoering van de speelwijze. Achterin is dit bijvoorbeeld het geval met Perr Schuurs. De centrumverdediger heeft zich deze voorbereiding in het basiselftal gespeeld en brengt enorm veel voetballend vermogen met zich mee. Zeker in de combinatie met Daley Blind bruiste het verdedigende centrale duo van Ajax deze voorbereiding van de voetballende kwaliteiten. Zowel Schuurs als Blind hebben het inzicht en het vermogen om het spel in de eerste fase van de opbouw met één pass in een stroomversnelling te brengen. Dit is een kwaliteit waarmee Blind afgelopen seizoen tot aan zijn ontstoken hartspier in december 2019 veel lof oogstte. Nu er met Schuurs nóg een centrumverdediger staat opgesteld die deze kwaliteit met zich meebrengt, wordt Ajax in de opbouw van achteruit minder afhankelijk van enkel Blind en zodoende wordt de ploeg moeilijker te verdedigen.

Dankzij de uitstekende passing van Schuurs en Blind bereikt Ajax op veel en doorgaans juiste momenten het middenveld. Deze linie gaat, evenals de achterhoede, echter een andere vorm aannemen ten opzichte van afgelopen seizoen. Toen vond Ten Hag zijn ideale middenveld in Lisandro Martínez, Donny van de Beek en Hakim Ziyech, maar nu de twee laatstgenoemden zijn vertrokken en Martínez vooral als verdediger wordt gebruikt, staan er komend seizoen drie andere spelers op het Ajax-middenveld. Omdat andere spelers - in veel gevallen - nu eenmaal (net) wat anders spelen, verandert ook de uitvoering van de speelwijze op het middenveld.

In plaats van Martínez en Van de Beek worden de controlerende middenveld-posities nu veelal ingevuld door Ryan Gravenberch en Edson Álvarez. Dit duo maakte deze voorbereiding grote indruk. Gravenberch vult de positie als linkermiddenvelder op vergelijkbare wijze in als hoe Frenkie de Jong dit in zijn laatste Ajax-seizoen deed. De achttienjarige Gravenberch is dominant aan de bal, dribbelt veel en brengt veel creativiteit met zich mee. Naast hem is Álvarez een stuk minder aan de bal, maar de Mexicaan is verdedigend betrouwbaarder en houdt het middenveld in balans. In de voorbereiding speelt de dynamische Quincy Promes meestal als aanvallende middenvelder, waardoor het met de verhouding tussen een verdedigend doch creatief en dynamiek ingesteld middenveld wel goed lijkt te zitten bij Ajax.

Lokken en kantelen

Wat verder opvalt aan het spel dat Ajax deze voorbereiding op de mat legt, is de manier waarop de ploeg haar spelers weet vrij te spelen. Ajax speelt vanuit de as van het veld vaak naar de linker- of rechterflank, waar de bal vervolgens doorgaans wat langer wordt ‘vastgehouden’. Door enkele passes of een dribbel van een individuele speler, worden tegenstanders gelokt naar de kant van het veld waar de bal zich bevindt, waarna Ajax er slim voor kiest het spel te verplaatsen naar de andere kant van het speelveld. Hier ligt vervolgens meestal veel ruimte, waardoor Ajax in één, twee of maximaal drie passes meestal al tot een schietkans weet te komen.

Tegen Red Bull Salzburg komen in het eerste kwartier na de rust veel van de hierboven omschreven situaties samen. De onderstaande aanval demonstreert zowel het voetballende vermogen van Blind en Schuurs als het lokken van een tegenstander en kantelen van het spel.

Drukzetten

Wat deze voorbereiding eveneens opvalt, is de extreem hoge manier van drukzetten van Ajax. Dat Ajax - om de bal te veroveren - graag hoog op het veld drukzet op een tegenstander is niets nieuws, maar de manier waarop de Amsterdammers dit deze voorbereiding laten zien is wel noemenswaardig. Ajax jaagt in de opbouw van de tegenstander met de vleugelaanvallers door op de centrumverdedigers van de opponent. De spits en de aanvallende middenvelder van Ajax dekken de pass richting de verdedigende middenvelders van de tegenstander af en de backs van de tegenpartij worden in eerste instantie vrijgelaten.

Door deze manier van drukzetten wordt aanvallen door de as van het veld voor tegenstanders gecompliceerd. De enige vrije spelers van de tegenpartij zijn de links- en rechtsback, waardoor het veel voorkomt dat tegenstanders van Ajax juist deze spelers inspelen. Doorgaans gebeurt dit middels een lange uittrap van de doelman. Als dit gebeurt, sprint de back van Ajax door op de back van de tegenpartij. Een centrale verdediger van Ajax ontfermt zich hierna over de vrijkomende buitenspeler, waardoor Ajax overal op het veld één op één komt te staan. Hierbij is het een must dat de lange bal van de keeper van de tegenpartij wordt gewonnen. Wanneer dit gebeurt, kan Ajax direct een tegenaanval opzetten en is deze kansrijk doordat het veel spelers hoog op het veld heeft staan. Dit laatste is tegelijkertijd ook direct een groot risico als de lange bal niet gewonnen wordt. Wanneer dit gebeurt kan een tegenstander met vrij veel ruimte uitbreken en levert het - in ieder geval deze voorbereiding - bijna elke keer een serieuze kans voor de tegenpartij op.

Nieuwkomers

Tijdens de oefenwedstrijden van deze voorbereiding waren veel ogen gericht op nieuwkomers Antony en Mohammed Kudus, maar in de schaduw van deze miljoenenaankopen versterkte Ajax zich ook met de transfervrije Maarten Stekelenburg. De ervaren doelman oogde soms weifelend bij hoge ballen vanaf de zijkanten, maar toonde wel aan nog altijd over prima reflexen te beschikken. Met Stekelenburg lijkt Ajax komend seizoen een ideale reservedoelman in de selectie te hebben.

Logischerwijs ging er deze zomer echter meer aandacht uit naar de miljoenenaankopen Antony en Kudus. Juist vanwege de forse prijskaartjes om de nek van deze jongelingen, zal het de Ajax-leiding gerust hebben gesteld dat het instroomniveau van Antony en Kudus al ontzettend hoog is. Het duo wist vrijwel gelijk aan te haken in het snelle Ajax-spel en toonde zonder meer aan potentiële sterkhouders te zijn. Antony maakte zijn meeste minuten als rechtsbuiten en vulde deze positie frivool, maar ook taakbewust in. De Braziliaan is een echte technicus en kan uitstekend dribbelen, maar hij weet ook wanneer hij het spel juist met een simpele pass moet verplaatsen en voert zijn verdedigende taken ijverig uit. Wel is het voor Antony zaak om constanter en dominanter te worden. Nu is de twintigjarige - logisch als nieuweling - in sommige fases van de wedstrijd nog te onzichtbaar, maar naarmate Antony langer in Amsterdam actief is, zal dit minder en uiteindelijk niet meer moeten voorkomen.

Kudus heeft deze voorbereiding op alle middenveld-posities en als hangende buitenspeler gespeeld. Verreweg de meeste indruk maakte de Ghanees als aanvallende- en linkermiddenvelder. Kudus is beresterk, amper van de bal te krijgen en heeft, evenals Antony, een fantastische dribbel in huis. Daarnaast is Kudus een speler met veel inzicht en een fijne traptechniek. Zich nu al ontfermen over de erfenis van Ziyech zal waarschijnlijk nog niet gaan, maar de vergelijking in speelstijl met Ziyech is niet moeilijk om te maken. Beide linkspoten beschikken over veel creativiteit, een goede traptechniek en een goed spelinzicht. Op termijn lijkt Kudus dan ook in staat om een vergelijkbare impact op het Ajax-spel te hebben als de naar Chelsea vertrokken Ziyech als Ajacied had.

Blikvangers

Zoals ieder jaar het geval is, stonden er ook deze voorbereiding weer spelers op die (onverwachts) van zich deden spreken. Beoogde basisspelers Schuurs, Blind en Gravenberch staken er in de meeste oefenwedstrijden bovenuit, maar minder voor de hand liggend was de sterke voorbereiding die Noa Lang, Zakaria Labyad en Devyne Rensch draaiden. Lang speelde als linksbuiten zeer bedrijvig en lijkt zich bewust van het feit dat dit voor hem weleens het seizoen van de waarheid zou kunnen gaan worden. Teruggekeerd van zijn uitleenperiode bij FC Twente was hij deze voorbereiding direct betrokken bij maar liefst twaalf doelpunten en viel hij naast dit rendement op met dribbels, steekpasses en zijn inzet zonder bal. Dit laatste punt is zeker bij Lang weleens anders geweest.

Labyad ontpopte zich deze zomer tot een serieuze kandidaat voor de spitspositie bij Ajax. De rechtspoot maakte vijf doelpunten en bleek uitstekend uit de voeten te kunnen in de punt van de aanval. Labyad is natuurlijk geen klassieke nummer negen, maar is door zijn loopacties wel continu aanspeelbaar en heel belangrijk in het combinatiespel van Ajax. Ook de wisselwerking tussen Labyad en Promes - die veelal als aanvallende middenvelder speelde - is noemenswaardig. Labyad en Promes voelen elkaar duidelijk goed aan en weten beiden van elkaar wat ze willen. Middels loopacties en combinaties was de klik tussen Labyad en Promes deze voorbereiding meermaals zichtbaar.

Verder heeft de zeventienjarige Rensch deze voorbereiding zijn visitekaartje afgegeven aan Ten Hag. In de eerste oefenwedstrijd tegen RKC Waalwijk maakte Rensch direct zijn eerste minuten. Maar in plaats van vervolgens aan te sluiten bij Jong Ajax, werd de verdediger gehandhaafd bij de Ajax-hoofdmacht en begon hij elke oefenwedstrijd beter te spelen. Het vertrouwen bij Rensch nam met de week toe en hoofdzakelijk als linksachter speelde de jongeling uiteindelijk een paar hele goede oefenwedstrijden. De van origine centrumverdediger is als linksback verdedigend betrouwbaar en durft in balbezit ook in te dribbelen en mee op te komen. Hoewel Rensch zijn meeste wedstrijden dit seizoen nog in Jong Ajax zal gaan spelen, heeft hij deze voorbereiding wel duidelijk aangetoond mee te kunnen draaien in Ajax 1.

Beoogde basisopstelling

Onana; Mazraoui, Schuurs, Blind, Tagliafico; Álvarez, Gravenberch; Neres, Promes, Antony; Tadić.

Na negen oefenwedstrijden is in grote lijnen wel duidelijk geworden wat Ten Hag dit jaar met Ajax van plan is. De basis voor een nieuw seizoen lijkt succesvol gelegd en hoewel Ajax deze voorbereiding in veel verschillende formaties aantrad, heeft de beoogde basisploeg behoorlijk vorm gekregen.

Onder de lat is André Onana, mits hij natuurlijk blijft, een zekerheid. Als de Kameroener toch nog vertrekt moet Ajax wel op zoek naar een externe vervanger. Stekelenburg toonde zich deze voorbereiding een prima reservedoelman, maar de bijna 38-jarige keeper is niet meer van het niveau dat Ajax van een eerste doelman moet nastreven. Voor de andere alternatieven, Kjell Scherpen en Dominik Kotarski, lijkt het - ondanks hun goede ontwikkeling - nog te vroeg om hen deze zomer al te belasten met de loodzware erfenis van Onana. Het is daarom te hopen dat de Kameroener Ajax nog minimaal een jaar trouw blijft.

In de achterhoede is het rechtsachterin nog altijd stuivertje wisselen tussen Noussair Mazraoui en Sergiño Dest. Beiden ontlopen elkaar niet veel en zullen - net als afgelopen seizoen - allebei veel minuten gaan maken. Op dit moment lijkt Mazraoui vanwege zijn spelinzicht een streepje voor te hebben op Dest, maar de door meerdere Europese topclubs begeerde Dest is technisch wat verfijnder en heeft meer pure snelheid dan Mazraoui. Een onomstreden rechtsback aanwijzen is op basis van deze voorbereiding dan ook niet mogelijk.

Een stuk duidelijker is het in het hart van de defensie. Schuurs en Blind haalden gezamenlijk een ontzettend hoog niveau en zouden een uitstekend duo met elkaar kunnen vormen dit seizoen. Het enige onzekere hierbij is de gezondheidssituatie van Blind. De ervaren verdediger ging tegen Hertha BSC naar de grond nadat zijn preventief geplaatste ICD afging. Als de momenteel lopende onderzoeken echter niets vreemds uitwijzen, lijkt niets een partnerschap tussen Schuurs en Blind nog in de weg te staan. Als Blind onverhoopt niet in staat blijkt om het voetballen weer op te pakken, heeft Ajax met Martínez een goed alternatief achter de hand. Als rechter centrumverdediger is Jurriën Timber het alternatief voor Schuurs, maar de Limburger is voorlopig zeker van zijn plek.

De achterhoede zal verder gecomplementeerd worden Nicolás Tagliafico, maar daarbij geldt voor de Argentijn wel hetzelfde als voor Onana. Tagliafico staat er internationaal gezien goed op en wil zelf ook eigenlijk een transfer maken. Als hij blijft, is Ajax linksachterin voorzien. Als Tagliafico toch nog vertrekt zal er echter een linksback moeten worden aangetrokken. Bij een vertrek van Tagliafico is de spoeling met Martínez, Dest en Rensch namelijk echt te dun.

De controlerende posities op het middenveld lijken te worden ingevuld door Álvarez en Gravenberch. Álvarez heeft zich deze voorbereiding na een mindere wedstrijd tegen RKC Waalwijk verder uitstekend geprofileerd, terwijl Gravenberch met zijn sterke spel ook een basisplaats heeft afgedwongen. Spelers als Carel Eiting en Martínez lijken hierdoor (voorlopig) pas op de plaats te moeten gaan maken.

Op de drie posities kort onder en rondom de spits van Ajax, heeft Ten Hag veel keuzes. David Neres maakte deze voorbereiding zijn comeback en speelde afgelopen zaterdag tegen FC Augsburg al bijna een uur, waardoor het met zijn fitheid wel goed lijkt te zitten richting de competitiestart. Verder maakte Promes deze voorbereiding als aanvallende middenvelder indruk met zijn diepgang en gevoel voor het bespelen van de ruimtes, terwijl dus ook nieuwkomer Antony direct zijn visitekaartje afgaf. Dit trio lijkt in een ideale situatie onder en rondom spits Tadić te gaan spelen, al is het waarschijnlijk dat dit niet direct het geval zal zijn vanaf de eerste Eredivisie-wedstrijd tegen Sparta Rotterdam. Dan zal Labyad waarschijnlijk nog in de spits spelen, Tadić vanaf de linkerflank en Antony vanaf rechts, omdat men bij Ajax erg voorzichtig is met Neres. Uiteindelijk lijkt het echter, om zo veel mogelijk smaakmakers en sterkhouders tegelijkertijd op te kunnen stellen, onvermijdelijk dat Tadić in de spits belandt, Neres en Antony vanaf de vleugels gaan spelen en Promes als aanvallende middenvelder zal worden opgesteld.

Het feit dat de Amsterdammers dit seizoen in de voorhoede over zo veel smaken kunnen beschikken, zal Ajax-fans doen likkebaarden. In de beoogde basisopstelling is nu namelijk bijvoorbeeld nog niet eens plaats voor spelers als Kudus, Lang en Lassina Traoré, die allen ook goed genoeg zijn voor een basisplek in de Ajax-hoofdmacht. Het seizoen is echter lang en met een gegarandeerd bomvol programma tot aan de winterstop, zullen alle smaakmakers voldoende speeltijd krijgen.

Conclusie

Ajax staat er na zes weken voorbereiding zowel conditioneel als voetballend goed op. De Amsterdammers hebben een sterke selectie en zijn sowieso de topfavoriet voor het landskampioenschap van de Eredivisie. Tevens moet deze Ajax-selectie in staat zijn om in Europa te overwinteren en met frivool veldspel opnieuw hoge ogen te gooien op internationaal terrein. Na de sterke voorbereiding zijn de verwachtingen hooggespannen en zal Ajax komend weekend met veel vertrouwen officieel aan het nieuwe seizoen beginnen.

Lees meer Preseason:
PS 1: Ajax begint aan bijzondere voorbereiding
PS 2: Ajax experimenteert met Martínez en Promes
PS 3: Labyad, Schuurs en Lang drukken stempel
PS 4: Kudus en Gravenberch imponeren op middenveld
PS 5: Labyad en Antony tonen zich opnieuw
PS 6: Zorgen om Blind, Schuurs weer ijzersterk

Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: t.zwagerman@ajaxshowtime.com)