Ajax speelt woensdagavond na ruim tweeënhalf jaar weer een wedstrijd in de knock-outfase van de Champions League. Op bezoek bij SL Benfica moeten de Amsterdammers een eerste stap zien te zetten richting plaatsing voor de kwartfinale. Wat kan Ajax verwachten van het geplaagde Benfica?

Zo voorspoedig en foutloos als Ajax uit de winterstop is gekomen, zo kwakkelend en moeizaam verloopt het de laatste weken bij Benfica. De Champions League-opponent van Ajax ontsloeg eerder dit seizoen al de ervaren trainer Jorge Jesus, maar onder diens opvolger Nélson Veríssimo gaat het niet veel beter. Benfica overleefde dit seizoen fortuinlijk een Champions League-groep met Bayern München, FC Barcelona en Dynamo Kiev, maar in de competitie kampt de ploeg met een straatlengte achterstand op koploper FC Porto. De finale om de Taça da Liga ging recentelijk bovendien met 2-1 verloren tegen Sporting Portugal.

Inderdaad, het Sporting Portugal waarmee Ajax dit Champions League-seizoen tweemaal zo overtuigend en doelpuntrijk afrekende. Benfica presteerde het omgekeerde en verloor dit seizoen juist al tweemaal van rivaal Sporting Portugal. Het is slechts een indicatie, omdat wedstrijden in de knock-outfase van de Champions League altijd op zichzelf staan, maar op basis van deze factoren mogen we Ajax hoger aanslaan dan Benfica, de huidige nummer 3 van Portugal. Trainer Erik ten Hag stelt voor het tweeluik met SL Benfica dat de kansen op het behalen van de volgende ronde fiftyfifty zijn, maar een tactische bestudering van de Portugese opponent blijkt dat dit te pessimistisch is gedacht vanuit Ajax-perspectief.

Uitgangspunten

Benfica speelt onder de nieuwe trainer doorgaans in een 4-3-3-formatie met dynamische middenvelders en offensief ingestelde backs. Voorin beschikt de ploeg over veel individuele kwaliteit en met Odisseas Vlachodimos heeft Benfica een goede doelman onder de lat staan. In tegenstelling tot wat de ploeg van trainer Veríssimo binnen de eigen landsgrenzen tracht te doen - dominant, aanvallend voetbal spelen - is de kans aannemelijk dat er tegen Ajax uit een ander vaatje zal worden getapt. Daarover snel meer.

Opbouw

Van nature probeert Benfica verzorgd voetbal te spelen. De befaamde jeugdopleiding van de Portugezen staat erom bekend technisch goed geschoolde voetballers af te leveren en bij Benfica is ook het positiespel een belangrijk onderdeel binnen de opleiding. Onder Veríssimo bouwt Benfica in de eerste fase op met centrumverdedigers Nicolás Otamendi en Jan Vertonghen laag op het veld, controlerende middenvelder Julian Weigl kort voor dit duo en backs Álex Grimaldo en Valentino Lazaro een stuk hoger op het veld gepositioneerd.

Onder druk aarzelt Benfica er echter ook niet voor om directer te spelen en sneller de lange bal naar voren te hanteren. In de punt van de aanval staat de kopsterke Darwin Núñez en met voornamelijk oud-Ajacied Vertonghen heeft Benfica achterin een speler met een goede traptechniek in de benen. De verwachting is dat Benfica niet in de drukzet-val van Ajax zal willen lopen en sneller dan normaal voor de lange bal vooruit zal gaan kiezen.

Aanvalsspel

Deze gewijzigde tactiek zal ook gevolgen hebben voor het aanvalsspel. In de meeste wedstrijden positioneren de Benfica-backs zich hoog op het veld aan de zijlijn, om zo voor de benodigde breedte in het aanvalsspel te bezorgen. Twee aanvallende, dynamische middenvelders proberen met diepteloopacties achter de verdediging gevaarlijk te worden en de vleugelaanvallers - doorgaans Everton en Rafa Silva - komen meer in de as van het veld tussen de linies om daar aanspeelbaar te worden.

Tegen Ajax zal Benfica realistischer spelen en minder risico nemen in hun speelstijl, die door de wisselvallige uitvoering regelmatig puntenverlies oplevert. In plaats van de verzorgde voetballende intenties zal er waarschijnlijk meer gegokt gaan worden op het gevaarlijke aanvalstrio. Silva, Núñez en Everton beschikken over veel individuele kwaliteiten en zijn allen in staat om vanuit het niets iets te creëren. De kans is groot dat Benfica de voetballende principes tegen Ajax ietwat laat varen en meer zal gokken op individuele bevliegingen van de genoemde aanvallers. Niet gek, want de 22-jarige spits Núñez was dit seizoen bijvoorbeeld in 27 duels al maar liefst 23 keer trefzeker. Núñez is snel, technisch vaardig en doelgericht. Het zijn eigenschappen waar ook zijn aanvalskompanen Everton en Silva over beschikken.

Omschakeling

Door meer in te zetten op de individuele kwaliteiten van de drie aanvallers zal Benfica tegen Ajax hopen op kansen. Met de snelheid en diepgang van de voorste drie zal Benfica loeren op de omschakeling na balwinst en zal het de organisatie aan de andere kant voornamelijk wat geslotener willen houden dan de laatste weken het geval is.

In de omschakeling na balverlies is Benfica dit seizoen namelijk uiterst kwetsbaar. De ploeg heeft in aanvallend opzicht veel mensen voor de bal en als het dan misgaat ontbeert het centrumverdedigers Otamendi en Vertonghen en controlerende middenvelder Weigl aan snelheid om de gaten dicht te kunnen lopen en daadkrachtig in te kunnen grijpen.

De ruimtes die Otamendi, Vertonghen en Weigl met hun sowieso al beperkte snelheid moeten belopen zijn bovendien dikwijls te groot, waardoor dit seizoen zelfs mindere Goden als Portimonense, Gil Vicente en afgelopen vrijdag nog Boavista erin slagen om knappe resultaten te boeken tegen Benfica. Deze ploegen profiteren van de ruimtes die Benfica laat vallen in de omschakeling na balverlies. Tegen Ajax zal dit funest zijn, maar juist door deze overduidelijke kwetsbaarheid in het spel van Benfica is het aannemelijk dat de Portugezen zich woensdagavond compacter opstellen en met minder spelers ten aanval zullen trekken.

Drukzetten

Dit zal zich ook vertalen naar het drukzetten. In de Portugese competitie zet Benfica graag hoog druk. Hierbij wordt de 4-3-3-formatie losgelaten en ingeruild voor een 4-4-2, waarmee viermansachterhoedes eenvoudiger kunnen worden vastgezet. Een middenvelder dekt door tot naast spits Núñez om hem te ondersteunen, maar hierbij is afstemming cruciaal. Als de middenvelder namelijk te vroeg of juist te laat is, krijgt een tegenstander ruimte om door de as aan een aanval te bouwen en is Benfica kwetsbaar. Dit heeft de ploeg dit seizoen al meerdere tegendoelpunten opgeleverd, waardoor de verwachting is dat Benfica Ajax een stuk minder hoog zal opvangen.

Verdedigende organisatie 

Zoals enkele uit de hierboven beschreven facetten valt de defensieve organisatie van Benfica het best vattend te typeren als kwetsbaar. Een veelvuldig gebrek aan onderlinge afstemmingen elders op het veld valt ondanks hun goede spelinzicht en ervaring niet op te vangen voor Otamendi en Vertonghen. Sporting Portugal legde drie weken geleden nog bloot hoe het met slechts één pass achter het trage hart van de verdediging mogelijk was om tot scoren te komen.

Vermoedelijke opstelling:

Vlachodimos; Lazaro, Otamendi, Vertonghen, Grimaldo; Weigl, Bernardo, Ramos; Rafa Silva, Núñez, Everton.

Conclusie

Benfica valt het liefst aan met dynamisch combinatievoetbal, maar aangezien dat er dit seizoen maar mondjesmaat uitkomt en de Portugezen hiermee ook verdedigend kwetsbaar worden, zal de ploeg van Veríssimo het woensdagavond in Estádio da Luz waarschijnlijk over een andere boeg gooien. Ruimtes weggeven tegen creatieve en dynamische geesten als Antony, Steven Berghuis, Dusan Tadić en Davy Klaassen of Ryan Gravenberch zal funest zijn en dat realiseert Benfica zich ook.

Aannemelijk is dat de aanstaande opponent van Ajax zich vanuit een verkapte 4-3-3-formatie zal laten inzakken en weinig druk vooruit zal geven. Aanvallend gokt Benfica op de individuele kwaliteiten van Rafa Silva, Núñez, Everton om voorin toch nog wat te kunnen uitrichten. Het is een beproefd recept waarmee afgelopen zomer PSV werd uitgeschakeld in de voorronde van de Champions League. Ajax moet in het komende tweeluik zorgen niet in deze val te trappen en middels geduldig en zuiver positiespel de Benfica-muur te breken. Lukt dit, dan is een plek bij de laatste acht kanshebbers op de Champions League-eindzege zeer nabij.

Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: t.zwagerman@ajaxshowtime.com)