Ajax begon de tot dusver foutloze Champions League-campagne op 15 september met een historische overwinning in Lissabon. Sporting Portugal werd met 1-5 verslagen, Sébastien Haller maakte vier doelpunten. Hoe kwam deze sensationele zege destijds tot stand? En welke lessen kan Ajax meenemen richting het laatste groepsduel in de Champions League?

Op bezoek bij Sporting Portugal ontbreekt Davy Klaassen zo’n drie maanden geleden. De middenvelder was bij het Nederlands elftal geblesseerd geraakt en wordt op 10 vervangen door Steven Berghuis, die enkele dagen voor zijn Champions League-debuut voor Ajax op bezoek bij PEC Zwolle met twee assists indruk heeft gemaakt in deze rol.

Onder de lat bij Ajax staat Remko Pasveer, die de vervanger is van de op de afsluitende training geblesseerd geraakte Maarten Stekelenburg. Met de kennis van nu weten we dat deze blessure Stekelenburg de rest van dit seizoen aan de kant zal houden. Bij tegenstander Sporting Portugal ontbreken destijds sterspeler Pedro Gonçalves en aanvoerder Sebastián Coates.

In Portugal presenteert Ajax zich op de best mogelijke manier bij de start van het nieuwe Champions League-seizoen. De ploeg van trainer Erik ten Hag overklast Sporting, de regerend kampioen van Portugal, op alle fronten en boekt een 1-5 zege waar niets op af te dingen valt. De vrije rol voor de in topvorm verkerende Noussair Mazraoui en risicovol drukzetten van Ajax blijken in een tactische reconstructie de sleutel tot succes.

1. Vrije Mazraoui

De manier waarop Mazraoui aan het seizoen is begonnen, is zeer imponerend. In de vier competitieduels voorafgaand aan het Champions League-treffen met Sporting Portugal scoort de rechtsback een keer en geeft hij twee assists. Ondanks de goede vorm van Mazraoui kiest Sporting Portugal er in het Estádio José Alvalade toch voor om de rechtsachter vrij te laten. Een keuze die desastreus uitpakt.

Direct vanaf de aftrap is duidelijk hoe Sporting Portugal druk wil gaan zetten op Ajax. Centrumverdedigers Jurriën Timber, Lisandro Martínez en Daley Blind worden allen vastgezet door de drie aanvallers van Sporting, dat speelt in een 3-4-3-systeem. Omdat de middenvelders van Sporting vooral die van Ajax verdedigen en niet in een vroeg stadium door durven te dekken, komt Mazraoui veelal vrij.

Santos, Paulinho en Cabral vormen koppeltjes met Timber, Martínez en Blind. Mazraoui komt hierdoor helemaal vrij.

In de eerste fase van de opbouw wordt het voetballen van achteruit Ajax zodoende relatief gemakkelijk gemaakt, maar ook hoger op het veld heeft de vrijstaande Mazraoui zijn waarde. De back heeft het gogme om perfect aan te voelen hoe hij de gelaten ruimtes het best kan bespelen en duikt voortdurend op de juiste momenten op de juiste plekken op. Vaak is dit op de helft van Sporting Portugal als een extra middenvelder. Hij positioneert zich dan aan de binnenkant van Antony, die evenals Dusan Tadić aan de andere kant het veld breed houdt aan de zijlijn. Mazraoui, die het middenveld op deze manier versterkt, levert na amper een minuut spelen de openingstreffer op.

Mazraoui komt veelal als een extra middenvelder te spelen en sticht daarmee veel verwarring in de verdedigende organisatie van Sporting Portugal. Hierdoor vallen er gaten.

Bij de thuisploeg is het lange tijd onduidelijk hoe en door wie de voortdurend bewegende Mazraoui opgepakt moet worden. In balbezit ontstaan er hierdoor ruimtes waarin meerdere Ajacieden kunnen excelleren. Berghuis en Gravenberch spelen beiden een goede wedstrijd op het middenveld en Antony groeit in de schaduw van de viermaal scorende Haller uit tot absolute smaakmaker aan Ajax-zijde. Indirect is het Mazraoui die door zijn slimme loopacties en spel aan de bal deze ploeggenoten de kansen verschaft om uit te blinken.

In aanloop naar de 2-0 stelt de hoog gepositioneerde Mazraoui linksback Vinagre voor een keuze. Het zorgt voor weifeling bij de back, die de dieptebal van Pasveer vervolgens compleet verkeerd inschat en Antony helemaal kwijt is. De Braziliaan stelt Haller in staat om de voorsprong te verdubbelen.

Waar Mazraoui voornamelijk veel ruimtes creëert voor medespelers en teamgenoten in stelling brengt, bekroont de back zijn anonieme hoofdrol tegen Sporting Portugal na ruim een uur spelen met een kenmerkende assist. Mazraoui dribbelt het middenveld in, wordt te laat opgepakt door Sporting Portugal en levert de bal op maat af bij Haller.

2. Risicovol drukzetten

Wie risico’s neemt wordt rijkelijk beloond, of gaat keihard onderuit. Op Ajax is halverwege september het eerste van toepassing. De Amsterdammers hanteren een risicovolle tactiek in het drukzetten op de 3-4-3-formatie van Sporting Portugal, maar plukken daar veel vruchten van.

In de basis kiest Ajax er tegen Sporting Portugal voor om overal op het veld één op één te spelen. Met de drie aanvallers Antony, Haller en Tadić worden de drie verdedigers van Sporting vastgezet, middenvelders Álvarez, Gravenberch en Berghuis hebben allen een man en van de backs Blind en Mazraoui dekt ook constant iemand door.

Sporting Portugal wordt vol onder druk gezet en maakt fouten onder deze druk. Hier kan Blind de bal veroveren nadat doelman Adán geen betere afspeelmogelijkheden vond dan rechtermiddenvelder Porro.

Ook de wonderschone 1-4 komt voort uit deze manier van drukzetten. De ragfijne assist die Antony met de buitenkant van zijn linkervoet op Haller gaf staat in ieders geheugen gegrift, maar de aanloop naar dit technisch hoogstandje is het goed uitvoeren van het drukzetten.

Adan wordt opnieuw gedwongen tot het spelen van een lange bal doordat Ajax alles hoog op het veld goed vastzet.

Mazraoui wint het kopduel, waardoor de bal bij Antony terechtkomt. Met de buitenkant van zijn linkervoet levert de sterk spelende buitenspeler een assist van wereldklasse op Haller.

Lessen richting Sporting Portugal-thuis

Halverwege september lag alles nog open en was het de vraag hoe Ajax, Sporting Portugal, Borussia Dortmund en Besiktas zich tot elkaar zouden verhouden. Bijna drie maanden later zijn alle kaarten geschud en is al voor de laatste poulewedstrijd duidelijk dat Ajax groepswinnaar wordt, Sporting Portugal tweede is en dat Borussia Dortmund zich na de winterstop zal moeten verzoenen met Europa League-voetbal.

Ondanks dat er dinsdagavond in de Johan Cruijff Arena sportief gezien dus in principe weinig meer op het spel staat, wil Sporting Portugal tegen Ajax natuurlijk niet nogmaals tegen een dikke nederlaag aanlopen. De verwachting is dan ook dat de Portugezen het in Amsterdam iets behoudender zullen aanpakken dan in Lissabon. Waarschijnlijk zakt de ploeg van trainer Rúben Amorim iets verder in, waardoor Mazraoui minder ruimte zal krijgen dan in de eerste wedstrijd.

Ajax zal verder - net als tegen Besiktas - met wat andere namen gaan aantreden, waardoor het interessant wordt om te zien of de ploeg er ook in een andere samenstelling in slaagt om de ruimtes te vinden en Sporting Portugal opnieuw zoek te spelen. Bij monde van Ten Hag is al duidelijk geworden dat Ajax ondanks dat het al zeker is van groepswinst opnieuw vol voor een overwinning gaat. Eerder dit seizoen hebben de Amsterdammers al overtuigend laten zien hoe zij dit kunnen bewerkstelligen.

Thijs Zwagerman (Twitter: @ThijsZwagerman | e-mail: t.zwagerman@ajaxshowtime.com)