In de rubriek "Kweekvijver" zoomt Ajax Showtime ook dit seizoen weer elke week in op het paradepaardje van Ajax: de jeugdopleiding.

Ajax pronkt al jaren met de eigen jeugdopleiding, maar de geluiden dat er de laatste jaren te weinig jeugdspelers doorbreken, worden steeds hardnekkiger. Er wordt meer dan ooit gekocht en Erik ten Hag zou te weinig omkijken naar De Toekomst. De grote vraag is of die kritiek terecht is en zo ja: is er een aanwijsbare reden voor het beleid van Ajax en zijn hoofdtrainer?

Waarom er (even) minder jeugdspelers doorbreken bij Ajax

De afgelopen seizoenen braken er minder talenten door dan in bijvoorbeeld de jaren onder Frank de Boer. Dat kunnen we niet ontkennen, het staat zwart op wit. Er zijn echter wel drie belangrijke redenen aan te voeren waarom het Amsterdamse publiek even wat minder eigen jeugd te zien krijgt in de ArenA. De eerste reden is het niveau van Ajax dat sinds afgelopen seizoen behoorlijk is gestegen. De stap tussen de jeugd en het eerste is alsmaar moeilijker geworden, ook met Jong Ajax als tussenstap. De Lorenzo Ebecilio's zullen anno 2020 het eerste niet meer halen. Spelers zoals Kaj Sierhuis en Sven Botman zullen het mede daardoor ook (nog) niet gehaald hebben, terwijl zij vijf jaar geleden misschien al wel de stap hadden gezet.

Ajax is daarbij de afgelopen jaren flink verwend met de lichtingen Klaassen-Fischer-Denswil en recenter Van de Beek-Nouri-Cerny. Daar tussendoor braken ook nog spelers als Jaïro Riedewald en Kenny Tete door en er was bovendien een paar keer succes met het halen van jeugdspelers van buitenaf. Kasper Dolberg, Frenkie de Jong en André Onana zijn slechts drie voorbeelden. Het verbloemde een beetje het niveau van de laatste O19-lichtingen, die even wat minder waren. Dat kan, en verklaart meteen waarom Ajax meer ging kopen. En juist door goed in te kopen en vervolgens te presteren, heeft Ajax er nu voor gezorgd dat de criteria voor jeugdspelers alleen maar zullen stijgen.

De derde en laatste reden waarom Ajax 1 minder kan vissen uit eigen vijver, is het vroege vertrek van grote talenten naar het buitenland. Daishawn Redan en Donyell Malen zijn populaire voorbeelden, maar ook afgelopen zomer nog trokken Mitchel Bakker, Dillon Hoogewerf en Solomon Bonnah naar andere clubs. Hoe goed de jeugdopleiding van Ajax ook staat aangeschreven; niet iedere lichting is in de breedte zo sterk dat het een vertrek van één of meerdere sterkhouders kan opvangen. Andersom lukte dat slechts in beperkte mate. Veel versterkingen van buitenaf zijn alweer vertrokken. Schön Szabolcs, Oliver Horvath, Sebastian Pasquali, Saku Ylatupa, Mateusz Gorski; het is slechts een greep uit de grote groep talenten die het niet haalde.

Wat Ten Hag doet met de Ajax-talenten

Ajax had de afgelopen twee jaar dus wat minder om uit te kiezen, maar er waren wel degelijk een paar talenten die op de deur klopten. Sommigen spelen bij Jong Ajax zitten in de A-selectie of zijn zoals Matthijs de Ligt alweer hogerop beland. Wat deed Ten Hag sinds zijn aanstelling met hen? Heeft Ten Hag waar mogelijk elke kans gepakt om talent in te passen? Op die vraag kan men vooralsnog niet antwoorden met een volmondige ja. De buitenwacht baalt steeds vaker terecht over de hoeveelheid speelminuten voor bijvoorbeeld Siem de Jong, die de afgelopen weken standaard wordt gebracht als invaller. De dertigjarige middenvelder bouwde reeds af in Australië, beschikt over een aflopend contract en sukkelt vaker wel dan niet met zijn fitheid. Talenten kregen niet vaak het vertrouwen in die wedstrijden.

Maar ondanks het opstellen van De Jong kun je niet stellen dat Ten Hag aanstormend talent compleet negeert, laat staan structureel. Kijkend naar het huidige seizoen begon Ten Hag vrijwel gelijk met inpassen van de jeugd. Sergiño Dest kreeg bijvoorbeeld de kans zich te bewijzen en bleef het vertrouwen na de voorbereiding krijgen, ook toen Noussair Mazraoui terugkeerde. Mazraoui was een seizoen eerder zelf het grootste voorbeeld dat Ten Hag wel degelijk talent voor de leeuwen durft te gooien. Dit vertrouwen krijgt Noa Lang nu ook steeds vaker, vanaf het moment dat David Neres en Zakaria Labyad wegvielen. Tegen zowel Lille OSC als Valencia CF stond Lang in de pikorde zelfs boven bijvoorbeeld Klaas Jan Huntelaar, ondanks dat de routinier wellicht een veiligere optie was in een belangrijke fase van het seizoen.

Ten Hag schuwde bovendien niet om Ryan Gravenberch te brengen toen Ajax eerder dit seizoen uit bij PEC Zwolle met de rug tegen de muur stond en spelers geblesseerd uitvielen. Zijn magere invalbeurt en zijn mindere spel bij Jong Ajax sinds die wedstrijd waren daarna de logische reden dat veel meer minuten voor Gravenberch tot dusverre uitbleven, totdat hij er tegen Telstar en ADO plots weer stond. Andere voorbeelden van jeugdspelers die al debuteerden zijn Jurgen Ekkelenkamp, Lassina Traoré en recent Sontje Hansen. Daarnaast laat de coach regelmatig of zelfs structureel spelers meetrainen. Jurriën Timber zat zelfs al meermaals bij de selectie en naast Hansen staat ook Naci Ünüvar vanuit de O19 duidelijk op de radar. Los van het feit dat het goed is voor hun ontwikkeling is het ook een blijk van vertrouwen en een boodschap dat deze jongens dichterbij zitten dan ze denken. Juist deze drie gaan samen met Quinten Timber en Kenneth Taylor ook mee naar Qatar.

Het is onderdeel van het plan, onderdeel van de route richting Ajax 1. Goed genoeg is oud genoeg. Dat beperkt zich onder Ten Hag echter wel vaak tot trainingen, een plek in de selectie of soms een korte invalbeurt. Het gebrek aan echte kansen voor Traoré is bijvoorbeeld een punt van kritiek, zeker gezien de mankementen voorin. De spits van de beloften was dit seizoen al betrokken bij liefst twintig treffers van Jong Ajax. Ten Hag bracht de Burkinees desondanks slechts drie keer als invaller, elke keer na de tachtigste minuut. Zelfs in de beker tegen Telstar bleef hij op de bank. Pas na ziekte van Klaas-Jan Huntelaar tegen ADO kon Ten Hag niet meer om Traore heen. Hij scoorde direct.

De verder over het algemeen nog wat voorzichtige houding kan voor sommige spelers frustrerend zijn, maar is ook niet altijd slecht. Roofbouw op een jong talent is in niemands belang. Wat dat betreft is het ook goed dat Ten Hag rustig blijft onder de roep om Ünüvar, die rustig wordt gebracht. Met het WK O17 en een karrenvracht aan duels met de Ajax-jeugd in de benen is het geen optie om Ünüvar nu al over te hevelen. Geduld is een schone zaak, zeker als je weet wat er aankomt.

Wat ligt er in het verschiet op De Toekomst?

Eigenlijk mag je Ten Hag pas over een jaar echt beoordelen als het gaat om de eigen jeugd. Vooralsnog valt het in veel gevallen te billijken dat hij nog niet kiest voor veel jeugd, deels door het niveau van de spelers zelf en deels door de sterkte van de selectie. Ten Hag zal echter ook weten dat er op De Toekomst weer een lichting wordt klaargestoomd die over de breedte misschien nog wel sterker is dan die van Van de Beek en Nouri. Hier lopen ogenschijnlijk geen twijfelgevallen in rond, maar spelers die met hun potentie toch op zeker belangrijk moeten kunnen worden voor Ajax 1.

Ten Hag krijgt dan voor het eerst in zijn tijd als coach te maken met zo’n sterke lichting uit de eigen jeugd, dus is het misschien wat vroeg om hem nu al af te rekenen op wat hij heeft gedaan. Hij toont alvast goede wil door talent bij het proces te betrekken. De vraag is of jongens als Taylor, de gebroeders Timber, Brian Brobbey en consorten daadwerkelijk deel uit gaan maken van zijn plannen als deze jongens daar volgend jaar klaar voor zijn. Vooralsnog lijkt het daar wel op.

Ten Hag zit nu nog stevig aan de speeltafel, maar krijgt straks wel de beschikking over goede kaarten die hij niet mag negeren, voor de toekomst van Ajax en voor het behoud van Ajax’ imago. Over een jaar zullen we zien en mogen we oordelen of Ten Hag zijn goede kaarten heeft omgezet in een berg fiches, of dat hij het spel verkeerd heeft gespeeld en de enorme potentie naast zich neer heeft gelegd. En mocht Ten Hag komende zomer de deur bij Ajax achter zich dichttrekken, dan is het aan Ajax om een trainer te vinden die de jeugd niet uit het oog verliest.

Finn Dekker (Twitter: @FinnDekker | e-mail: f.dekker@ajaxshowtime.com)
Bram van der Ploeg (Twitter: @BvdPloegg | e-mail: B.vanderploeg@ajaxshowtime.com)

Lees meer artikelen uit Kweekvijver, al vijf seizoenen lang dé rubriek over de Ajax-jeugd!