'De voetbalgoden niet verzoeken', zeiden ze vroeger. 'De boel niet jinxen', heet het nu. Zeker in deze hoopvolle periode voor Ajax is het verschijnsel bijgeloof actueel. Hieronder kijken we hoe door de jaren heen in de kleedkamer, op de tribune én in wit-rood-witte huiskamers waarde wordt gehecht aan aparte gewoontes, al dan niet om de zenuwen te bedwingen.

Een tweet van De Ajax Tacticus na FC Utrecht-uit: 'Ben nu al een uur bezig met denken wat ik deze week fout heb gedaan in mn bijgeloof routine dat het zo finaal fout is gegaan vandaag...' Wanneer de aftrap nadert, is deze Ajacied niet de enige met een routine. Terwijl elders in het stadion veel spelers zich in vaste volgorde omkleden, bereiden hun supporters zich voor in hun Bob Marley-, TDK- of andere lievelingsshirts. Kleding speelt vaak een rol, voor het goede gevoel, of omdat de outfit de keren daarvoor 'invloed' had op het wedstrijdverloop.

We hoeven niet lang te zoeken naar voorbeelden. Supporter en voormalig Ajax Showtime-redacteur Bademba Barrie: "Ik heb twee tics: ik waag me nooit aan voorspellingen, dat vind ik doodeng. En op wedstrijddagen draag ik nooit iets groens, want dat refereert aan de aartsrivaal". Daarover gesproken: soms brengt het tricot van de rivaal van de tegenpartij geluk. In een rondje dat Het Parool langs supporters maakt in 2019, vertelt een creatieveling dat hij uit tegen Real Madrid in een Barça-shirt gekleed ging, en de wedstrijden tegen Juventus in het donkerrood van AS Roma zag. Het ging goed, totdat hij voor de halve finale geen Arsenal-shirt kon vinden.

Roofvogels als goalgarantie voor vleugelspeler

Andy van der Meijde vloog duels routinematig aan. "Ik deed voor een wedstrijd eerst altijd mijn rechtersok en -schoen aan", laat hij optekenen door RTL Nieuws in 2019. Ook minder voor de hand liggende dingen speelden een rol. Zo ontpopte de vleugelspeler zich tot (geluks)vogelaar. "Als ik een roofvogel zag onderweg naar het stadion, dacht ik dat ik ging winnen. Zag ik er twee, dan zou ik twee keer scoren". Of Van der Meijde hierbij Petersons Vogelgids raadpleegde om vast te stellen of het gevederte in de verte ook daadwerkelijk roofvogels betrof is onbekend, maar het gaat om het idee.

Tekst gaat verder onder de foto.

Want: "Bijgeloof bij sporters is best te begrijpen. Het geeft houvast", zegt Paul van Lange, de hoogleraar psychologie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam die immer opduikt als het over dit onderwerp gaat. "Als er veel op het spel staat, is het bijna normaal om iets aan rituelen te doen, of een vast ritme te hebben om onzekerheid onder controle te krijgen". Van Lange deed onderzoek: acht op de tien topsporters doen in zekere zin aan bijgeloof.

Tortellini-schotel voor de wedstrijd: "Het komt onze neus uit, maar alles voor de club, hè"

De toekijkende fan kan niet anders dan zijn club aanvuren, hopend dat het goed komt. Toch voelt die wedstrijdvoorbereiding voor hen min of meer hetzelfde. Ajax Life maakt in 2020 kennis met een supporter die voor de aftrap haar Ajax-kettinkje kust en het sieraad tweemaal drie kwartier vasthoudt. Tegenaanvallen bezweert ze met het mantra 'gaat niet door!'. Een ander draait, zodra de Ajax Marsch klinkt, precies veertien keer met zijn vinger over het logo op zijn Ajax-speldje. Een derde Ajacied heeft het oude Ajax-petje van zijn opa altijd aan een fotolijstje vlakbij de tv hangen. Komen zijn vrienden binnen om samen de wedstrijd te kijken en ontbreekt het kleinood, dan volgt er geheid commentaar.

In wederom een RTL Nieuws-item, in de weken nadat Ajax langs het Juventus van Cristiano Ronaldo is geschitterd, onthullen meer Ajacieden hun rituelen tijdens Champions League-avonden. De Ajax-vlag gaat uit, veel telefoons ook, men heeft vaste zitplaatsen in de kamer en geluksgerechten zoals een 'tortellini-spinazieschotel' worden op tafel gezet: "Het komt onze neus uit, maar alles voor de club, hè".

Niet jinxen en angst aan supporters overlaten?

Champions League, de twee woorden zijn inmiddels genoemd door trainer Francesco Farioli, die niet van jinxen lijkt te houden - hoe graag het quote-hongerige journaille dat ook wil. Iets juist níet doen of zeggen biedt soms ook houvast. Dušan Tadić werkte in 2023 niet mee aan een video omtrent zijn naderende honderdste Ajax-doelpunt. 'In Servië brengt zoiets ongeluk', stelde de captain en oer-Ajacied onomwonden. Na een belangrijke pot roepen dat het 'de kampioensoverwinning' was, doet menig Amsterdammer in dit seizoen liever niet. Dat is tevens een kwestie van rekensommetjes.

Tekst gaat verder onder de foto.

Na de recente teleurstelling die Sparta-thuis heet, geeft Branie-podcastgast en voetbalschrijver Daniëlle Kliwon aan: "Dat soort dingen moet je aan ons als supporters overlaten. Ik heb afgelopen vrijdag achttien trappen gelopen, omdat ik bang was dat als ik de lift zou pakken, Ajax het dan niet meer zou redden. Dat zijn van die hele rare bijgeloven, omdat er angst in zit. Dat is supporter-eigen.'

Verondersteld wordt dat onze eerste keeper daar niet aan doet. "Iemand als Pasveer, die straalt ook zo veel rust uit, die laat zich daar niet gek door maken. (...) Maar ík heb dat traplopen nodig.' Minder inspanning kost de gewoonte van presentator Menno Pot in supportersroman Vak 127, in het hoofdstuk dat zich afspeelt op Sportpark De Toekomst: 'Misschien ben ik wel de enige Ajacied met deze idiote gewoonte, maar onwillekeurig loop ik altijd om het mozaïeklogo heen. Plompverloren over het clubembleem van Ajax banjeren voelt gewoon niet goed.'

De kracht en symboliek van Nummer Veertien

Het dragen van rugnummer 14, na een lange blessure in 1970, is één van de beroemdste en mooiste voorbeelden van bijgeloof in het voetbal. Volgens Gerrie Mühren, zo schrijft website Voetbaltactics, deed Johan Cruijff dit mede omdat hij het niet eens was met het rugnummerreglement van de KNVB. Verder spuugde de beste voetballer ooit zijn kauwgom steevast op de helft van de tegenstander uit. Het verhaal wil dat hij het in 1969 op een cruciaal moment vergeet, waarna de Europacupfinale tegen AC Milan verloren gaat. De naam Gerrie Mühren - zijn Le Coq Sportif-shirt uit 1972 vertegenwoordigt Ajax in het museum van San Siro - leidt via zijn balletje-hooghouden in Bernabéu richting een andere favoriete wedstrijd met veelzeggende uitslag in Madrid: de 1-4 in 2019.

Tekst gaat verder onder de foto.

In de traditie van Cruijff ontstaat er meer rugnummersymboliek. Hakim Ziyech (spelmakersnummer 10 was al beloofd aan nieuwkomer Tadić) en André Onana omarmden na een vruchteloos seizoen hun oude nummers, respectievelijk 22 en 24, en floreerden als vanouds op de Europese podia. Daley Blind speelt bij Girona nog altijd met nummer 17, het getal dat associaties oproept met Frank Rijkaard op het EK van 1988, waar Marco van Basten ook furore maakte met een 'reservegetal': 12. Nuchtere Groninger Erwin Koeman droeg daar nummer 13, net als André Ooijer bij zijn terugkeer in Amsterdam in 2010. Met het lievelingsgetal van zijn overleden vader vierde Ooijer twee landskampioenschappen. Een andere bekende drager van nummer 13 heet Edgar Davids.

Eerbetoon aan Nouri, sleutelhangers en gelukwensen van Modrić

Nummer 14 en Abdelhak Nouri's 34 worden niet meer gedragen op het veld, maar als een Ajacied deze getallen waar dan ook aantreft, op een klok of kentekenplaat, maakt het wit-rood-witte hart een liefdevol sprongetje. De 34e landstitel werd logischerwijs opgedragen aan Appie en zijn familie. Uitgevlogen spelers zoals Donny van de Beek, Justin Kluivert en Joël Veltman betoonden eer aan hun maatje door bij hun nieuwe clubs zijn iconische rugnummer te dragen (Veltman nog steeds).

Tekst gaat verder onder de foto.

Meer spelers in Europa volgden. 'Don't worry, be Appie', schreef website Squad Numbers daarover. Liefde zit hem eveneens in Wout Weghorsts keuze voor 25, gebaseerd op zijn grootvaders sterfdag. Het shirt met nummer 18, waarmee Mr. 1-0 dan wel Mr. 100 Davy Klaassen speelt en waarin hij eerder twee schalen pakte, is sinds zijn rentree veel verkocht.

En hoe zit het met de huidige wedstrijdvoorbereiding? Over de ingetapete hand van onder anderen Brian Brobbey bestaan wat theorietjes, waarvan er één op bijgeloof wijst, zegt Sportnieuws. Zo ook de Bloed, Zweet & Tranen-sleutelhangers van Farioli, of de foto's waarover Steven Berghuis vertelde; of is dat gewoon een symbolische blijk van waardering?

Weghorst is in 2020 in Voetbal International duidelijk: "Ik ben altijd iemand geweest met bijgeloof", zei hij. "Eerst mijn linkerschoen aantrekken, dat soort dingen". Die andere ervaren kracht, Daniele Rugani, neemt een vaste pre-match-douche. Waar de Italiaanse verdediger vaak als invaller met gewassen haar zijn kopduels wint, is zijn Kroatische collega Josip Šutalo een stoïcijns opgebloeide basisklant. Laten we hopen dat de oppepper van Luka Modrić zijn werk doet, en - om dit artikel toepasselijk af te sluiten - dat Josips shirt straks om meer redenen als een malle over de toonbank vliegt.

Ajacied in Toscane (info@ajaxshowtime.com)

Meer van 'Ajacied in Toscane'

- PSV-uit, altijd lastig: zeldzame zeges in Eindhoven: 'Christian Poulsen is de naam - ook goedemiddag'
- Van waterballet tot Europese bekerwinst: het Olympisch Stadion inspireert Ajax
- Elektronica, muziek en andere trends: de invloeden op Ajax looks in de 80s
- Hoe waren transferperiodes vroeger? 'Je moet hierheen komen, je regelt het maar', zei Cruijff
- Bloedheet Bursa, mopperen in Malmö, zwemmen in Zaragoza: Ajax route naar de eerste Europacup in 14 jaar