Ajax kan terugkijken op wederom een turbulente transferzomer. De Amsterdamse club nam in totaal van 22 - al dan niet tijdelijk - spelers afscheid, terwijl de club ook negen - waarvan twee jeugdspelers - mocht verwelkomen. Hoewel er flink wat 'puin' is geruimd, kan ook gesteld worden dat Ajax bepaalde vertrokken sleutelspelers niet één-op-één heeft kunnen vervangen en er op bepaalde posities nog flinke twijfels zijn.

De transferzomer begint eigenlijk al daags na het afgelopen seizoen. Op maandag 19 mei neemt Ajax afscheid van Francesco Farioli. De Amsterdamse club en de Italiaanse trainer liggen niet geheel op één lijn wat betreft de plannen voor de toekomst van de club. Technisch directeur Alex Kroes krijgt vaak de kritiek dat hij Farioli te makkelijk heeft laten gaan, maar is dat wel zo? Was een overstap van carrièretijger Farioli wel echt tegen te houden?

Farioli vertrekt uiteindelijk naar FC Porto, een club waar hij - volgens verschillende media - al sinds januari mee in gesprek zou zijn geweest. Feit is wel dat Ajax een trainer kwijtraakt die de club terugbracht in de Champions League en bovendien op meerdere fronten veel professionalisme heeft gebracht bij Ajax. De spelers zijn bovendien - na enkele mindere jaren op dat front - weer topfit.

Minpuntje is wel dat Ajax niets overhoudt aan het vertrek van Farioli, die in Amsterdam nog een contract voor twee seizoenen had. Rondom zijn vertrek spreekt Ajax met de Italiaan af dat zijn afkoopsom per zoveel weken steeds lager zou worden, waarna hij op 1 juli uiteindelijk 'transfervrij' zou zijn. Farioli maakt hier gebruik van, waarna FC Porto hem op 6 juli presenteert. Hij neemt onder meer assistent-trainer Dave Vos mee naar de Portugese topclub.

Heitinga nieuwe trainer Ajax

Ajax op zijn beurt gaat al snel de zoektocht naar een nieuwe trainer aan. Wordt het opnieuw een buitenlander of toch weer een Nederlander? De clubleiding heeft lange tijd Erik ten Hag als zijn hoofdkandidaat, maar de oefenmeester uit Haaksbergen hoopt op een club uit een grotere competitie. Die komt er met Bayer Leverkusen, al zal Ten Hag inmiddels wel spijt hebben van zijn keuze voor die club. Ook Paul Simonis (Go Ahead Eagles) wordt aan Ajax gelinkt, maar echt concreet wordt dat nooit. Hij vertrekt uiteindelijk naar VfL Wolfsburg.

In de zoektocht naar een nieuwe trainer komt Ajax uiteindelijk uit bij ras-Ajacied John Heitinga. Hij was eerder in het voorjaar van 2023 interim-trainer en bracht Ajax toen van plek vijf naar plek drie. Toenmalig directeur voetbalzaken Sven Mislintat zag echter geen toekomst in Heitinga en liet hem vertrekken. In de laatste twee seizoenen was hij assistent-trainer van David Moyes en Arne Slot bij respectievelijk West Ham United en Liverpool in de Premier League. Heitinga heeft nog altijd niet veel ervaring als hoofdtrainer en om die reden wordt ook Marcel Keizer toegevoegd aan de staf van Ajax.

Tekst gaat verder onder de foto.

Ajax investeert vooral in aanvallende spelers

Half juni presenteert Ajax zijn eerste zomeraanwinst. De club neemt doelman Vitezslav Jaros op huurbasis over van Liverpool. De Tsjech heeft inmiddels laten zien een goede keeper te zijn, al gaat zijn plek onder de lat wel ten koste van die van Remko Pasveer. De ervaring van Pasveer wordt mogelijk gemist in het elftal van Ajax. De keeper blinkt niet alleen uit vanwege zijn keeperswerk, maar vooral ook vanwege zijn coaching en het neerzetten van de organisatie.

Een maand later presenteert Ajax zijn eerste echte aankoop van de zomer. Raúl Moro komt nu wel over van Real Valladolid. Ajax zou zo'n elf miljoen euro betalen voor de Spaanse buitenspeler, die een verschilmaker genoemd wordt. Tot nu toe heeft hij nog geen onuitwisbare indruk achter gelaten, al is het uiteraard nog veel te vroeg om een oordeel te vellen.

Niet veel later presenteert Ajax nog meer aankopen. Joeri Heerkens komt voor drie miljoen euro over van Sparta Praag, Oscar Gloukh komt voor 16 miljoen euro over van Red Bull Salzburg en Ajax betaalt 10,5 miljoen euro voor Ko Itakura, die overkomt van Borussia Mönchengladbach.

Ajax ziet dragende krachten vertrekken, maar vervangt ze niet

In de tussentijd vertrekken er ook meerdere spelers bij Ajax. Kroes weet veel overbodige spelers te slijten aan andere clubs. Zo worden onder meer Jakov Medic, Borna Sosa en Carlos Forbs verkocht aan respectievelijk Norwich City, Crystal Palace en Club Brugge. Het vertrek van deze spelers schept vooral ruimte in het salarishuis van Ajax. Gesteld kan worden dat de gang voor overbodige spelers naar kleedkamer 2 mogelijk niet de schoonheidsprijs verdient, maar effectief is het zeker wel.

Jordan Henderson schept met zijn vertrek bij Ajax ook veel ruimte in het salarishuis van de club. De Engelsman verdient een riant salaris in Amsterdam. Hij maakt transfervrij de overstap naar Brentford. Al snel laat Ajax vanuit de trainer (Heitinga in juli en in augustus) en de spelersgroep (onder meer Davy Klaassen) weten dat er een vervanger voor Henderson moet komen die ervaring plus leiderschap brengt. Je kunt je afvragen: waarom laat je Henderson dan gaan?

Álvarez bleek al snel niet haalbaar

Ajax heeft moeite met het vinden van een opvolger van Henderson. De club zoekt een speler die ervaring en leiderschap brengt, maar dat is gezien het beschikbare budget niet zo makkelijk. In augustus valt de naam van Edson Álvarez, hetgeen zorgt voor enthousiasme onder de supporters. Álvarez is voetballend misschien niet de beste, maar hij brengt wel ervaring, leiderschap en fysieke kracht met zich mee.

Tekst gaat verder onder de foto.

Álvarez blijkt echter al snel niet haalbaar. Zijn huidige club West Ham United wil Álvarez best aan Ajax verhuren, maar de Amsterdamse club moet dan wel het salaris van de Mexicaan overnemen. Voor Ajax is dat salaris - naar verluidt zo'n zes tot zeven miljoen euro - veel te gortig. Ajax haakt af voor Álvarez en ziet de controleur op huurbasis vertrekken naar het Turkse Fenerbahçe.

Heitinga sprak eind augustus nog over een zes met leiderschap

Heitinga spreekt na het mislopen van Álvarez over de zoektocht van Ajax naar een nieuwe zes. 'Ik heb gezegd dat Edson welkom is en een type-Edson ook, maar het moet ook financieel haalbaar zijn', aldus Heitinga op 22 augustus. 'Op dit moment moeten er eerst spelers vertrekken voordat we spelers kunnen aantrekken. Daarom zijn we nu ook naar onze huidige middenvelders aan het kijken hoe we daar zo goed mogelijk invulling aan kunnen geven.'

'Als wij een zes kunnen halen die zorgt voor dat stukje leiderschap dat we nodig hebben, dan graag. Op het moment dat we zo’n speler niet kunnen halen, gaan we geen speler halen om het halen. Dan gaan we kijken hoe we het kunnen oplossen binnen de huidige selectie.' Itakura wordt in ieder geval niet de nieuwe nummer zes, benadrukt Heitinga. 'Het woord "middenveld" is niet gevallen.'

Ajax schept met zijn eerder uitgesproken wensen plus de link aan een speler als Álvarez wel verwachtingen bij het publiek. Onder supporters rijst de vraag: wie wordt dan wel die ervaren middenvelder die Henderson moet doen vergeten? Het antwoord volgt eind augustus in de naam van James McConnell. Wie? Zullen veel supporters van Ajax zich hebben afgevraagd.

Ajax zegt A, maar doet B

McConnell is een twintigjarig - bijna 21 - talent van Liverpool die voor de rest van het seizoen wordt gehuurd. De Engelsman kwam tot dusver tot 475 minuten in het eerste elftal van de Engelse topclub, waarvan slechts enkele minuten in de Premier League. McConnell maakt in dienst van Liverpool vooral minuten in de bekertoernooien en in Europese wedstrijden, waarin er voor Liverpool niets meer op het spel staat. Zo speelt hij negentig minuten in het verloren Champions League-duel met PSV (3-2).

Hoewel supporters van Ajax en ook analisten en journalisten niet per se negatief zijn over de kwaliteiten van McConnell, is er wel kritiek op het beleid van Ajax. De club zegt A, maar doet B. McConnell zal voetballend wellicht het een en ander toevoegen aan Ajax, maar de leidende en organisatorische rol die Henderson had, zal hij gezien zijn leeftijd en gebrek aan ervaring niet kunnen overnemen.

Kroes snapt kritiek op uitblijven ervaren nummer zes

Kroes gaf in een interview met Ajax.nl aan de kritiek op het uitblijven van een ervaren zes te kunnen begrijpen. 'Als ik er op die manier naar zou kijken, zou ik dezelfde kritiek hebben. We konden echter niet alle spelers halen die we wilden, omdat we ook rekening moesten houden met de balans tussen het financiële en het sportieve. Wanneer verkoop je, en wanneer koop je? James McConnell kan iets brengen wat we nu nog niet hebben in de selectie en hij zit geen andere spelers in de weg', is Kroes van mening.

De technisch directeur legt uit dat Ajax in verschillende competities straks verschillende types nodig heeft. 'Hij is niet de ervaren kracht van 35 jaar die de leider is, maar ik hoop dat hij laat zien waarom we hem hebben gehaald. Van de ervaren jongens wordt verwacht dat zij de boel op sleeptouw nemen. Jongere spelers kunnen daarnaast ook in die ruimte stappen en dat toevoegen aan hun eigen palet.'

Tekst gaat verder onder de foto.

Met Itakura vindt Ajax wel een nieuwe centrale verdediger die kan zorgen voor leiderschap en sturing van achteruit. De Japanner maakt tot nu toe een goede indruk. Heitinga zal op den duur een keuze moeten maken wie zijn centrum gaan vormen. Hij beschikt namelijk ook nog over Youri Baas en Josip Sutalo. Baas zou mogelijk als linksback kunnen spelen, al lijkt zijn kracht vooral centraal te liggen.

Zijn drie volwaardige centrale verdedigers genoeg voor Ajax?

Ajax laat deze zomer ook meerdere centrale verdedigers vertrekken. Medic wordt verkocht, terwijl Rugani terugkeert naar Juventus, Precious Ugwu naar FC Volendam verkast en Dies Janse, Nick Verschuren en Ahmetcan Kaplan worden verhuurd. Ajax heeft op dit moment drie volwaardige centrale verdedigers, waarbij de talentvolle Aaron Bouwman de vierde keuze zal zijn. Voor nu is er niets aan de hand, maar wat als er straks blessures ontstaan in de achterhoede? Zo speelt rechtsback Lucas Rosa tegen Heracles Almelo al als centrale verdediger.

Ajax verkoopt begin augustus nog een belangrijke speler: Jorrel Hato vertrekt voor 44 miljoen euro naar Chelsea. De talentvolle verdediger was in het vorige seizoen uitblinker op de linksbackpositie. Een vervanger voor Hato wordt echter niet gehaald, waardoor Ajax met Owen Wijndal nu maar één echte linksback in de selectie heeft. Hij speelt al drie jaar in Amsterdam, maar wist nog niet te overtuigen. Baas en Lucas Rosa kunnen er ook spelen, maar ideale opties zijn dat niet, terwijl Lucas Jetten een talentvolle verdediger is, maar nog niet klaar is voor 'het grote werk'.

Resumerend kan gesteld worden dat Ajax twee cruciale spelers niet heeft vervangen. Hato en Henderson, de leiders van het vorige seizoen, zijn vertrokken, maar niet adequaat vervangen. Dit gaat tegen de verwachtingen van de supporters van Ajax in. Zij lazen namelijk eerder het volgende in De Telegraaf: 'Indien een van de gewilde sterkhouders, Jorrel Hato, Josip Sutalo, Brian Brobbey of Kenneth Taylor, vertrekt, wordt die één op één vervangen.'

Tel daarbij op dat Pasveer niet meer op doel staat en het valt te verklaren waarom het qua organisatie in het veld een rommeltje is bij Ajax. Uiteraard hebben Heitinga en zijn technische staf daar ook een belangrijk aandeel in.

Had Ajax zijn geld beter moeten besteden?

De vraag is nu: heeft Ajax misschien te vroeg te veel geld uitgegeven aan spelers voor posities waar versterking minder cruciaal was? Was het wel nodig om Moro te halen, terwijl de club met Mika Godts en Oliver Edvardsen al twee linksbuitens in dienst heeft? Was het wel nodig om ruim zestien (!) miljoen euro Gloukh te betalen, terwijl Ajax al heel veel aanvallende middenvelders - waaronder zijn twee aanvoerders - in zijn selectie kent? Opvallend genoeg speelt Gloukh, gehaald als nummer tien, nu vooral als linksbuiten.

Was het niet logischer geweest om eerst de sleutelspelers te vervangen voordat er verder gekeken zou worden? Ja, je loopt dan het risico dat spelers als Moro en Gloukh al een andere club hebben gevonden, maar mogelijk zou de selectie qua posities, ervaring en leiderschap wel beter in balans zijn geweest.

Tekst gaat verder onder de foto.

In de slotfase van de transfermarkt verkoopt Ajax Brian Brobbey alsnog. Hij vertrekt naar Sunderland. De club laat ook Bertrand Traoré naar de Engelse promovendus vertrekken. Bij elkaar ontvangt Ajax daar minimaal 23 miljoen euro voor. Waar Ajax geen adequate vervangers haalt voor Hato en Henderson doet de club dat wel voor Brobbey. Ajax trekt de portemonnee op de slotdag van de Nederlandse transferwindow open en haalt Kasper Dolberg voor tien miljoen euro terug. Hij komt over van RSC Anderlecht.

Is de selectie van Ajax wel in balans?

De vraag van bovenstaand tussenkopje stellen, is hem beantwoorden. De selectie van Ajax lijkt op dit moment niet geheel in balans. Ajax kent op dit moment bijvoorbeeld maar één echte linksback, geen gewenste ervaren controleur, heel veel spelers die op acht en op tien kunnen spelen - waardoor de kansen voor aanstormende talenten Sean Steur en Rayane Bounida gering lijken - en eigenlijk meerdere linksbuitens met Moro, Godts, Edvardsen en Gloukh. Aan de andere kant ontbreekt er dan weer een echte rechtsbuiten.

Hoewel sommige spelers op rechtsbuiten kunnen spelen - zoals Moro en Berghuis - zijn zij geen 'echte' rechtsbuitens. Moro speelde in zijn carrière zijn beste wedstrijden op links, terwijl Berghuis de snelheid mist om op rechtsbuiten te spelen. Als Berghuis op rechtsbuiten speelt, speelt hij vaak als een aanvallende middenvelder, wat wel ruimte biedt voor een overlappende rechtsback. Over laatstgenoemde positie zijn er ook volop twijfels over de kwaliteiten van de huidige rechtsbacks in de selectie van Ajax.

Kroes op zijn beurt vindt dat de selectie wél in balans is. 'De selectie is in balans omdat we meer jeugd hebben kunnen inpassen en extra creativiteit hebben gehaald. Met spelers zoals Ko Itakura en Dolberg hebben we bovendien sterkhouders binnengehaald die nu in hun "peak performance age" zitten. Daar hebben we een grote stap gezet. Het is nog niet perfect en ook nog niet af, maar in de komende transferwindows zullen we daar verdere stappen in blijven zetten.'

Verschuift Ajax de problemen?

Al met al kan gesteld worden dat de selectie van Ajax er qua techniek en creativiteit op vooruit is gegaan. Tegelijkertijd levert de selectie van de club in op ervaring en fysieke kracht. Financieel kan Kroes wel opgelucht ademhalen. Hij wist enkele spelers voor mooie transfersommen te verkopen en bovendien wist hij flink op salarissen te bezuinigen. Het doel om zo'n vijftien miljoen euro op salarissen te besparen zou ruimschoots behaald zijn.

Toch zal Kroes uiteindelijk vooral beoordeeld worden op de sportieve prestaties. Ajax kent een slechte start van het huidige seizoen, met vier verliespunten na vier wedstrijden. Er is nog geen lijn te ontdekken in het spel en Heitinga maakt nog geen goede indruk als hoofdtrainer van Ajax. Na de huidige interlandperiode moet het heel snel heel veel beter. Anders pakken de donkere wolken zich samen boven Heitinga, en dan wordt er uiteraard ook naar Kroes gekeken.

Vooralsnog houdt de technisch directeur het hoofd koel. 'We moeten iedereen nu de tijd gunnen om de puzzelstukjes goed te leggen', zei hij woensdagavond bij Ajax TV. Maar hoeveel tijd iedereen nog krijgt als het - na de interlands - niet snel beter gaat, is de grote vraag.

Transfers Ajax op een rij

Nieuw: Gerald Alders (FC Twente, was verhuurd), Vitezslav Jaros (Liverpool, gehuurd), Raúl Moro (Real Valladolid), Joeri Heerkens (Sparta Praag), Oscar Gloukh (Red Bull Salzburg), Marvyn Muzungu (AJ Auxerre), Eloi Gómez Saus (FC Barcelona), Ko Itakura (Borussia Mönchengladbach), James McConnell (Liverpool, gehuurd), Kasper Dolberg (RSC Anderlecht).

Vertrokken: Matheus (Sporting Braga, was gehuurd), Daniele Rugani (Juventus, was gehuurd), Julian Rijkhoff (Almere City, verhuurd), Jakov Medic (Norwich City), Precious Ugwu (FC Volendam), Kristian Hlynsson (FC Twente), Jordan Henderson (Brentford), Christian Rasmussen (Fortuna Düsseldorf), Borna Sosa (Crystal Palace), Amourricho van Axel Dongen (sc Heerenveen, verhuurd), Carlos Forbs (Club Brugge), Jay Gorter (Pafos FC), Jorrel Hato (Chelsea), Chuba Akpom (Ipswich Town, verhuurd), Nick Verschuren (FC Volendam, verhuurd), Dies Janse (FC Groningen, verhuurd), Sivert Mannsverk (Sparta Praag, verhuurd), Ahmetcan Kaplan (NEC, verhuurd), Jan Faberski (PEC Zwolle, verhuurd), Tristan Gooijer (PEC Zwolle, verhuurd), Brian Brobbey (Sunderland), Bertrand Traoré (Sunderland).

Bart Veenstra (Twitter: @Bart_Veenstra | e-mail: b.veenstra@ajaxshowtime.com)
Niels Opdam (n.opdam@ajaxshowtime.com)