Ajax heeft creativiteit nog altijd hoog in het vaandel staan binnen de jeugdopleiding. Bovendien is het gewaarborgd dat jeugdspelers altijd kansen krijgen in de selectie van Ajax 1. Stef Wijlaars, klankbord voor jeugdtrainers en hoofd boven- en middenbouw bij de Amsterdamse club, vertelt erover in een interview met Voetbal International. Ook Joost van Dam, hoofd onderbouw bij Ajax, komt wederom aan het woord.

Wijlaars geeft in het gesprek met Voetbal International - waar ook de opleiders van de andere Nederlandse topclubs bij aanwezig waren - aan dat Ajax in de afgelopen vijf jaar 'juist heel veel aandacht' heeft gegeven aan het individu en aan de dribbel in de een-tegen-een. 'Creativiteit is bij ons gewoon maximaal gestimuleerd. Als je naar een Ajax-speler kijkt, zie je dat de functionele techniek en creativiteit op een heel goed niveau is.'

De beleidsbepaler weet dat het in het betaalde voetbal ook draait om samenspel. Het verschil tussen drie-tegen-drie en elf-tegen-elf spelen is groot, zo weet ook Wijlaars. 'Dan gaat het niet meer alleen om dribbelen. Dan gaat het om de keuze maken tussen spelen of dribbelen. Of om het afstemmen van een diepteloopactie op een ploeggenoot met spelinzicht.'

Creativiteit belangrijk in jeugdopleiding Ajax

Wijlaars weet dan ook dat Ajax stappen heeft te zetten. 'Dat hebben we de afgelopen twee seizoenen ook gedaan in ons opleidingsprogramma. We zijn bijvoorbeeld meer gaan trainen met afstanden die realistisch zijn voor de wedstrijd, in plaats van in kleinere ruimtes.’

Ajax blijft creativiteit zeker in de onder- en middenbouw stimuleren. In de bovenbouw geldt dat nog steeds. 'Al gaat het dan niet meer alleen om ik en de bal, maar om ik, mijn medespeler en de bal, in relatie tot de tegenstander. Dus meer in de wedstrijdcontext', vertelt Wijlaars.

Tekst gaat verder onder de foto.

Ajax wil straatvoetbalkarakter in georganiseerde setting terug laten komen

Van Dam vertelt dat Ajax het straatvoetbalkarakter ook in een georganiseerde setting terug wil laten komen. 'Dat meester zijn over de bal. Zo technisch optimaal mogelijk opleiden, daar staan we voor. Zoveel mogelijk verschillende bewegingsvariaties ontwikkelen. Het stimuleren van creativiteit door het creëren van obstakels. Soms zelfs letterlijk door het spelen op straat', aldus Van Dam.

Laatstgenoemde haalt een quote van Johan Cruijff aan. '"Een betere les dan vallen op straat, is er niet”. Een speler leert zo snel dat hij op zijn voorvoetjes moet blijven staan en zich moet oriënteren. Zodat hij niet nog een keer valt. Met een Engelse term: experience first, label later', aldus Van Dam, die daarmee aangeeft dat spelers eerst dingen moeten ondervinden, om op die manier creativiteit te laten stimuleren.

Van Dam legt uit dat een individuele speler de vaardigheden moet ontwikkelen om een man te kunnen passeren. Die motorische vaardigheden ontwikkelen de spelers in de onderbouw. 'Dan gaat het op latere leeftijd om het herkennen van het juiste moment om het uit te voeren. De uitdaging van jeugdtrainers is het ontwikkelen van oefenvormen die uitnodigen tot bepaalde voetbalgedragingen. Dus bijvoorbeeld ruimtes aan te vallen met een dribbel, zonder dat de trainer dat hoeft te zeggen.’

Jeugdspelers Ajax moeten het vooral zelf doen

Wijlaars vult aan door te zeggen dat het niet de trainer is die hard moet werken voor de jeugdspelers. 'Het zijn de jongens die hard moeten werken voor hun eigen ontwikkeling. Het enige wat wij doen, is vragen stellen en kaders meegeven. Het is de speler zelf die het initiatief moet nemen en dingen moet voorbereiden. Bij welke trainer kan ik terecht? Waar ga ik me op richten? Wanneer ga ik dat doen? Hoe ga ik dat doen? Dat soort zaken leggen we veel bij de spelers.’

Tekst gaat verder onder de foto.

Van Dam geeft het aan met een voorbeeld: 'Binnen trainingen en wedstrijdjes bijvoorbeeld door spelers met elkaar te laten overleggen over wie waar gaat staan. Het draait om kinderen die zelf verantwoordelijkheid gaan nemen. We moeten persoonlijkheden creëren.’

Bij Ajax worden de grenzen van de jeugdspelers opgezocht om de talenten uit te dagen. Wijlaars geeft toe dat men dan soms een klein beetje over de grens heen moet gaan. 'Soms wil je spelers juist even in de shit werken. Maar daarna moet het snel weer terug en dan komt het wel op de begeleiding aan', aldus de jeugdtrainer, die uitlegt hoe je spelers 'in die shit' kunt werken. 'Een heel simpel voorbeeld dat vele opleiders zullen kennen, is bewust vals fluiten als scheidsrechter. Hoe reageert een speler daarop? Daarna kun je in gesprek met de jongen, van: Wat gebeurde daar met je?, en: Hoe heb je erop gereageerd?’'

Twin Games bij Ajax

Van Dam komt vervolgens te spreken over de Twin Games in het Nederlandse jeugdvoetbal. Hij geeft aan positief te zijn. 'Spelers hebben op jonge leeftijd meer balcontacten en moeten sneller handelen doordat de ruimtes kleiner zijn. Het straatvoetbalkarakter is ook positief. Bij veel wedstrijden is er geen scheidsrechter, dus dan kunnen ze lekker spelen. Ik denk dat het interessant is om na te denken of dit qua aantallen en ruimtes nog de meest logische opbouw is.'

De jeugdtrainer van Ajax ziet nog een voordeel. 'Spelers worden sneller uitgedaagd om op verschillende posities te spelen. Dus ze komen automatisch in verschillende omstandigheden om vaardigheden uit te voeren. Dus niet alleen maar linksback, maar ook spits.’

Wijlaars blij dat opleiding geborgd is bij de directie van Ajax

Tot slot laat Wijlaars weten dat voetballers veel completer moeten zijn dan in het verleden. Hij neemt de rechtsbackpositie als voorbeeld. 'Het is niet meer het breed houden en de buitenspeler overlappen. Je moet ook als middenvelder uit de voeten kunnen en in een kleine ruimte kunnen spelen. Rechtsbuiten is niet alleen nog een actie maken en een vroege voorzet vanaf de achterlijn afleveren. Je moet ook tot je eigen achterlijn kunnen meeverdedigen en je moet tussen de linies kunnen spelen. Tien jaar geleden was vaak één wapen genoeg voor een speler. Nu moet je veel completer zijn.’

Al met al vindt de hoofd midden- en bovenbouw dat het uiteindelijk gaat om het geven van kansen aan jeugdspelers. 'Bij onze topclubs is genoeg talent. Nu doen Rayane Bounida en Sean Steur soms mee met het eerste. Het is niet zo dat zij vier, vijf maanden geleden die potentie nog niet hadden. Voor een club is het belangrijk dat de belangen van de jeugdopleiding geborgd zijn in de directie.'

Tekst gaat verder onder de foto.

'Wij hebben dat met Marijn Beuker (directeur voetbal, red.)', geeft Wijlaars de eerder bekritiseerde Beuker een steuntje in de rug. 'Zo kunnen we waarborgen dat er altijd een aantal plekken voor jeugdspelers is binnen de eerste selectie, wie er ook hoofdtrainer wordt. Bij Ajax past lef en een onderdeel daarvan is ook de durf om eigen jongens op te stellen. Dat is wat wij zijn als club.’

Kortgeleden ging het er nog anders aan toe bij Ajax. Zo werden er in de zomer van 2023 liefst twaalf nieuwe spelers gehaald door toenmalig directeur voetbalzaken Sven Mislintat. 'Dat krijg je met wijziging van beleid en wijzigingen van beleidsbepalers. Daarom ben ik blij dat de opleiding nu in ieder geval geborgd is bij de directie.’