Thomas Vermaelen kijkt met veel positieve gevoelens terug op zijn periode bij Ajax. De Belg kwam als vijftienjarige jeugdspeler in Amsterdam terecht en groeide uiteindelijk uit tot aanvoerder van de club. In een exclusief interview met Ajax Showtime vertelt hij over zijn Ajax-periode, het huidige Ajax en zijn belevenissen bij onder meer Arsenal en FC Barcelona.

Vermaelen nam begin 2022 afscheid van het profvoetbal, waarna hij assistent-trainer werd van het nationale elftal van België. Daarna was hij, samen met Sébastien Pocognoli, coach van de Belgische jeugdelftallen (O20 en O18). 'Daar ben ik nu een jaar geleden mee gestopt. Ik probeer mij nu te focussen op mijn gezin.'

De Belg kiest er bewust voor om wat meer afstand te nemen van het voetbal. Het is tijd voor andere hobby’s en bezigheden, waar hij en zijn gezin - woonachtig in Surrey (ten zuiden van Londen) - tijdens zijn spelerscarrière geen tijd voor hadden. 'Mijn hele leven stond altijd in het teken van voetbal. Ik neem even de tijd om er afstand van te nemen op dit moment.’

'We kunnen nu dingen doen die we vroeger vaak niet konden doen toen ik nog profvoetballer was', zegt Vermaelen. 'Ik heb veel hobby’s. Vroeger konden we bijvoorbeeld niet skiën. Dat deed ik voordat ik voetbalde al wel en dat doe ik nu vaak. Ik doe ook aan padel en golfen, dat soort dingen.'

Vermaelen sprak een jaar geleden nog met Ajax

De Telegraaf schreef in mei 2024 nog over een mogelijke terugkeer van Vermaelen bij Ajax. Hij zou in beeld zijn geweest als trainer van Jong Ajax. Vermaelen vertelt nu dat het echter nooit heel concreet is geworden. 'Ik heb wel contact gehad met Ajax, maar op dat moment paste het voor mij niet qua timing. Het was niet het juiste moment om voltijd als coach aan de slag te gaan en om weer te verhuizen.'

'Ik woon in Londen en tijdens mijn carrière zijn we al vaak verhuisd', vertelt Vermaelen, die vooral stabiliteit wilde voor zijn kinderen. 'Voor mij was het dan ook moeilijk om weer naar Amsterdam te verhuizen. Het was niet echt aan de orde. Ik ben er ook snel duidelijk in geweest: de timing was niet goed.’

Tekst gaat verder onder de foto.

Als oud-speler van de club volgt Vermaelen Ajax nog altijd op de voet. Vanuit Engeland kan hij lang niet altijd alle wedstrijden zien, maar de resultaten en het nieuws over de club houdt hij nog goed in de gaten. Dat Ajax niet zijn beste periode doormaakt, is de voormalig aanvoerder van de club dan ook niet ontgaan. 'Het is moeilijk, maar het is niet nieuw. Ajax is een club waar veel verwacht wordt en de club heeft ook een enorme geschiedenis. Dan krijg je periodes dat het minder gaat en dan komt het extra hard binnen.'

'Ajax is een club waar het structureel moeilijk is'

Vermaelen weet dat supporters van Ajax gaan 'morren' als het minder gaat. 'Ajax is ook een club waar het structureel moeilijk is. Dat was in mijn tijd ook al. Ik kan me nog herinneren dat ik in mijn eerste vijf jaar bij het eerste vijf trainers had meegemaakt, maar ook veel verschillende bestuursleden en technisch directeuren. Bij een club zit normaal juist veel stabiliteit in het bestuur.'

Ajax is een moeilijk bestuurbare club en dat is het niet pas sinds de afgelopen tijd. Vermaelen weet nog dat Ajax in zijn tijd ook moeilijk te besturen was. 'De structuur binnen Ajax is dat je met heel veel mensen rekening moet houden en het is heel moeilijk om iedereen op een lijn te houden of te krijgen. Dat is heel moeilijk en dan krijg je een situatie zoals nu. Een voorbeeld is dat als je de verkeerde mensen aanstelt, zoals in het verleden, je niet de juiste selectie krijgt. Het is nooit echt makkelijk om bij Ajax de juiste structuur te krijgen.'

'Als je bij een club zit waar het verwachtingspatroon laag is, weet je dat je niet bij een topclub zit'

Vermaelen ziet de negativiteit die heerst rondom Ajax ook als iets positiefs. Hij weet immers dat de club ook hoge ogen kan gooien in Europa met een geweldige selectie en uitzonderlijke talenten, zoals in 2019. De verwachtingen rondom Ajax zijn dan ook hoog. 'Als je bij een club zit waar het verwachtingspatroon heel laag is, weet je dat je niet bij een topclub zit. Maar het kan af en toe ook even moeilijk zijn.'

Tekst gaat verder onder de foto.

Een makkelijke club is Ajax dan ook zeker niet. In zijn carrière speelde Vermaelen ook bij internationale topclubs als Arsenal en FC Barcelona, clubs die qua speelstijl in ieder geval vergelijkbaar zijn met Ajax. Op bestuurlijk vlak is dat echter anders. 'Arsenal was qua structuur heel stabiel, ook omdat Wenger daar al jaren zat. Barcelona is heel politiek, maar toen ik er speelde, was het heel stabiel. Het kan daar ook wél heel moeilijk zijn. Het is gewoon het politieke gedeelte, dat zie je binnen Ajax.'

'Bounida had het talent om er te geraken en ik ben blij dat hij fysiek stappen zet'

Ajax probeert met enkele jeugdige spelers de weg omhoog weer te vinden. Dat is immers altijd de belangrijkste levensader van de club geweest en dat is uiteraard nu niet anders. Toevalligerwijs zijn enkele lichtpuntjes in Amsterdam nu van Belgische komaf, zoals Mika Godts, Jorthy Mokio en Rayane Bounida. Vermaelen maakte laatstgenoemde nog mee bij België O18. 'Dat was in een periode waarin hij het moeilijk had bij Ajax.'

'Pocognoli en ik zagen zijn talent en we probeerden hem vertrouwen te geven', vertelt Vermaelen. 'Het kwam puur door zijn fysiek. Hij had het talent om er te geraken en ik ben blij dat hij fysiek stappen zet. Het talent komt nu bovendrijven. Als hij dat kan vasthouden, is dat alleen maar mooi. Als coach moet je erdoorheen zien. Fysiek was hij een laatbloeier. Als je het talent in het oog houdt, zie je hoe ver hij nog kan komen.'

'Je went ook aan de Amsterdamse directheid en mentaliteit, en je neemt het af en toe ook over'

Zelf weet Vermaelen hoe het is om als jonge Belg bij Ajax terecht te komen. Hij was vijftien jaar oud toen hij de overstap maakte vanuit België naar de Amsterdamse club. 'Hoe dat was? Ja, het was moeilijk. Vooral het eerste halfjaar. Dat was aanpassen aan het niveau, maar ook aan de mentaliteit, een nieuwe school en een nieuwe familie. Ik woonde in een gastgezin. Toen ik na de winterstop terugkwam, ging het een stuk beter.'

Vermaelen liet zich zien en mocht, als speler van de B1, steeds vaker meedoen met de A1 van Ajax. 'De A1 was toen een team met Nigel de Jong, Wesley Sneijder en andere grote talenten. Sindsdien is het alleen maar beter gegaan en voelde ik me thuis in Amsterdam. Je went ook aan de Amsterdamse directheid en mentaliteit, en je neemt het af en toe ook over. Dan ben je een van de jongens. Je komt uit een ander land, je bent weg van je ouders en je komt op een nieuwe school terecht. Er komt veel op je af als jonge jongen. Dan is het normaal dat je een paar maanden nodig hebt om je aan te passen en gelukkig is dat gelukt.'

In februari 2004 maakte Vermaelen zijn officiële debuut voor Ajax 1 in een uitduel met FC Volendam. Een echte doorbraak bleef in die periode uit, waarna de Belg een jaar later voor een halfjaar werd verhuurd aan RKC Waalwijk. 'Ik trainde wel mee bij Ajax, maar de selectie was enorm sterk met spelers als Sneijder, Maxwell, Ibrahimovic, Van der Vaart, Nigel de Jong, Heitinga, Trabelsi en dat soort gasten. Ik zou niet gaan spelen. RKC was een ideale club.'

Tekst gaat verder onder de foto.

Belangrijke verhuurperiode bij RKC Waalwijk

Bij RKC Waalwijk had Vermaelen te maken met Erwin Koeman als trainer. 'RKC is een gemoedelijke club. De druk was er niet per se heel hoog. Je mocht winnen en liever verloor je niet, maar het was “oké”. De selectie daar kende veel spelers die ik ken vanuit Jong Ajax. De oudere spelers waren goed met de jongere gasten. Ik had er een enorm leuke tijd.'

In het verleden speelde ook Jan Vertonghen op huurbasis voor RKC Waalwijk, terwijl Ajax op dit moment de talentvolle Dies Janse verhuurt aan FC Groningen. Eerder speelde Youri Baas op huurbasis bij NEC en hij is nu de vaste linker centrale verdediger van Ajax. Een verhuur is dan ook zeker niet per se het begin van het einde. 'Nee, absoluut niet. Ik denk dat als het idee erachter zit om minuten te maken… Bij mij waren het mijn eerste minuten in de Eredivisie.'

Tekst gaat verder onder de foto.

'Als je op iets latere leeftijd bent, je al drie of vier jaar bij Ajax speelt en het lukt niet, en de reden is dat je niet aan spelen toekomt, omdat je niet goed genoeg bent, dan is het een ander verhaal. Ik was te jong en de selectie was te sterk. Dan is het ideaal om sterker te worden bij een andere club. Blind speelde ook bij Groningen. Voor sommige spelers is het wellicht goed.'

Vermaelen werd in 2004 kampioen met Ajax, maar omdat hij toen maar één keer speelde, voelt het niet echt als zijn titel. De Belg maakte later wel hoogtepunten mee. 'Ik denk aan de prijzen. Ik heb twee keer de beker gewonnen en ik scoorde een penalty in een shoot-out tegen AZ. Ik herinner me ook de Champions League-wedstrijden: Highbury-uit en Inter-uit. Dat blijft je bij als jonge speler. Mijn debuut was mooi en het was ook een eer om aanvoerder te zijn.'

'Het was niet dat ik dacht: oh, Jan speelt nu bij Tottenham, ik vind je minder leuk'

Uit zijn Ajax-periode heeft Vermaelen een mooie vriendschap opgebouwd met Jan Vertonghen. Ze speelden al samen bij Jong Ajax, waarna ze ook bij Ajax 1 en het Belgische nationale elftal met elkaar speelden. Later in hun carrière kwam er een tijd dat Vermaelen bij Arsenal speelde, terwijl Vertonghen voor aartsrivaal Tottenham Hotspur uitkwam. 'Wij zagen elkaar niet als rivalen en gunden elkaar het beste', vertelt Vermaelen.

'Het is natuurlijk een hele grote derby in Engeland, maar Jan en ik zagen elkaar buiten het veld nog wel. Het is niet dat ik dacht: oh, jij speelt nu bij Tottenham, ik vind je minder leuk. Het leeft vooral bij de supporters', zegt de voormalig verdediger, die op een wedstrijddag wel meeging in de rivaliteit. 'Ook met Ajax-Feyenoord. Of ik De Klassieker ga kijken? Dat is moeilijk vanuit Engeland. Ik kijk sowieso minder voetbal. Het weekend is vol met de kinderen.'

Tekst gaat verder onder de foto.

'Ik blijf niet per se meer thuis voor voetbal. Ja, Arsenal tegen Spurs heb ik onlangs wel gezien. Ik houd wel rekening met de grote wedstrijden', zegt Vermaelen, die sinds het beëindigen van zijn carrière twee keer bij Arsenal kwam. 'Het is niet echt om de hoek. Ik woon ten zuiden van Londen. Het kost me anderhalf tot twee uur om bij het stadion te komen. Ik vind het wel leuk om terug te gaan, vooral om mijn kinderen die ervaring te geven. Voor mezelf vind ik het leuk om mensen weer eens te zien en om terug te zijn in de oude omgeving, maar het is niet dat ik denk: ik wil elke keer wedstrijden in stadions bekijken.'

Aanvoerder bij Arsenal

Na zijn Ajax-periode kwam Vermaelen vijf jaar lang uit voor Arsenal. Met die club won hij in 2014 de FA Cup. Bovendien mocht hij, net als bij Ajax, de aanvoerdersband dragen in Noord-Londen. 'Na het vertrek van Van Persie ben ik aanvoerder geworden', zegt de Belg, die twee jaar lang captain was. Een makkelijke periode was het niet, want hij kampte vaker met blessures en zat ook steeds vaker op de bank. Toen FC Barcelona kwam, was het dan ook moeilijk om nee te zeggen.

'Als ik terugkijk: ik was niet echt ongelukkig bij Arsenal en voelde me enorm thuis in Londen. In die zin hoefde ik niet echt weg', verklaart Vermaelen zijn vertrek bij The Gunners. 'Het laatste jaar speelde ik minder. Wenger koos destijds voor Koscielny en Mertesacker. Zij vormden een goed duo en kregen weinig tegendoelpunten. Ik koos ervoor om weg te gaan en er kwam een deal met Barcelona. Als ik zou zijn gebleven, had het ook goed kunnen uitpakken. Ik heb er geen spijt van, dat sowieso niet. Het zijn ook keuzes die je op dat moment maakt.'

Tekst gaat verder onder de foto.

'Op de training doet Messi dagelijks dingen die mensen normaal in het stadion of op tv zien'

Bij FC Barcelona kwam Vermaelen terecht bij de op dat moment beste club van de wereld. 'Het was echt een enorm sterk team. In mijn eerste jaar wonnen we de treble: de Champions League, de beker en we werden landskampioen', zegt de oud-Ajacied, die bij Barça samenspeelde met Lionel Messi. 'De beste ooit? Voor mij wel, absoluut. Ik heb hem elke dag mogen meemaken. Op de training doet hij dingen die mensen normaal in het stadion of op tv zien. Wij zagen dat elke dag op training. Een enorm fenomeen.'

Toch, hoe gek dat misschien ook klinkt, begon het voor Vermaelen te wennen om de kleedkamer te delen met Messi. 'Je ziet hem ook als teamgenoot en daar raak je aan gewend. Toch, als mensen over twintig of dertig jaar over Messi spreken en hem de beste aller tijden noemen, kun je ook trots zijn dat je met hem hebt samengespeeld.'

Tekst gaat verder onder de foto.

Vermaelen kwam telkens terug van blessures

In zijn periode bij Arsenal en later bij FC Barcelona kampte Vermaelen steeds vaker met blessures. 'Het is vooral de blessure die ik opliep op het WK van 2014 die echt impact had. Ik scheurde een pees in mijn hamstring. Ik ben daarna nog wel oké teruggekomen, hoor. Daarna heb ik nog een carrière van acht jaar gehad, maar het had wel impact op mijn lichaam.'

Vermaelen kreeg eerder al een trap op de bewuste pees in zijn hamstring en dat is gaan irriteren. Op het WK scheurde de pees af toen hij een sprintje trok. De vraag is nu: worden spelers niet te vaak gepusht om te blijven voetballen met pijntjes? 'Je speelt sowieso met pijntjes. Als het je niet belemmert om te voetballen, speel je wel. Als je spierschade hebt of schade hebt waardoor het erger kan worden, moet je stoppen. Maar pijntjes heb je zo vaak in je carrière… Ook op het einde, waardoor ik moest stoppen door die pijntjes. Je duwt sowieso door. Als het echt niet meer kan, stop je pas. Mensen zien dat niet, net als vermoeidheid.'

Vermaelen is Ajax enorm dankbaar

De Belgische verdediger sloot zijn loopbaan uiteindelijk af bij het Japanse Vissel Kobe. Rakuten, dat toen sponsor van FC Barcelona was, was de eigenaar van Vissel Kobe en zo kwam Vermaelen, net als Andrés Iniesta eerder, bij de club uit Japan terecht. Hoewel het qua niveau niet te vergelijken is, vindt Vermaelen dat het Japanse voetbal niet onderschat mag worden.

'Ze zijn heel fit en snel. Als je daar op latere leeftijd naartoe gaat en even denkt rustig te kunnen voetballen… dat kan niet. Je moet fit genoeg zijn om de Japanners te kunnen volgen. Het nationale team van Japan zet ook stappen en veel Japanse spelers breken ook door in Europa.'

Vermaelen volgt al zijn oude clubs nog altijd. Arsenal volgt hij, omdat hij in Engeland woont, het meest. 'Maar ik volg ze allemaal. Ik heb het geluk gehad om bij best wel mooie clubs te spelen', aldus de oud-speler van Ajax, Arsenal, FC Barcelona, AS Roma en Vissel Kobe.

'Ajax is heel belangrijk geweest. Ik was vijftien toen ik er kwam en ik ben er opgegroeid', besluit Vermaelen zijn verhaal. 'Ik heb er mijn tienerjaren meegemaakt. Ajax is dan ook heel speciaal. Bij Ajax ben ik gevormd als persoon. Ik heb veel aan de club te danken. Aan de opleiding die ze mij hebben gegeven en de kans die ik kreeg in het eerste elftal.'

Bart Veenstra (Twitter: @Bart_Veenstra | e-mail: b.veenstra@ajaxshowtime.com)