Met PEC Zwolle als tegenstander aankomende zondag treft Ajax ook een trainer die een behoorlijk verleden heeft in Amsterdam: John van ’t Schip. Ajax Showtime sprak met PEC Zwolle-watcher Stef de Bont van Voetbal International en voormalig Ajax-teammanager David Endt over Van ’t Schip, de man die in Zwolle bezig is aan een ijzersterk seizoen.

DISCLAIMER: Dit stuk is van februari 2018. Vanwege de aanstelling van Van 't Schip als interim-hoofdtrainer van Ajax is het stuk echter nu weer actueel.

Van ’t Schip kwam als speler elf jaar lang uit voor Ajax, speelde 273 wedstrijden voor de Amsterdammers en scoorde 29 keer. Na zijn spelerscarrière was hij drie jaar lang jeugdtrainer op De Toekomst, waarna hij in het seizoen 2000/2001 assistent-trainer was onder hoofdcoach Co Adriaanse. Daarna ging de in Canada geboren trainer aan de slag bij FC Twente, Jong Ajax en als assistent-trainer bij het Nederlands elftal, dat toen onder leiding stond van bondscoach Marco van Basten.

Met Van Basten ging hij na dat EK wederom als assistent-trainer aan het werk bij Ajax. Voor Van Basten werd het niet het avontuur waarop hij had gehoopt en om die reden besloot hij één speeldag voor het einde van het seizoen op te stappen als trainer van Ajax. Het zorgde ervoor dat Van ’t Schip voor één wedstrijd de hoofdtrainer was bij Ajax. En er werd gewonnen: FC Twente werd dankzij een goal van Urby Emanuelson verslagen.

In het seizoen 2009/2010 was Van ’t Schip nog een jaar assistent onder hoofdtrainer Martin Jol, maar na dat seizoen vertrok de trainer naar het buitenland. Eerst naar Melbourne Heart in Australië, daarna naar Guadalaraja in Mexico, om vervolgens bij Melbourne City weer aan de slag te gaan in Australië. Sinds dit seizoen is Van ’t Schip terug in Nederland en verrast hij met PEC Zwolle. De ploeg staat keurig vijfde, al draait het elftal sinds de winterstop wel iets minder.

Ervaring in het buitenland

Juist de ervaring in het buitenland heeft Van ’t Schip zo goed gedaan, zo vinden beide ondervraagden. ‘Toen hij bij FC Twente zat, had ik mijn bedenkingen bij zijn trainerscarrière. Hij is nu veel verder als mens en als trainer’, vertelt De Bont. ‘Hij is meer ervaren dan bij FC Twente, daar maakte hij misschien wat meer beginnersfouten’, aldus de journalist van Voetbal International, waar Endt zich bij kan aansluiten. ‘Dat is een fase die iedere trainer moet doormaken. Omdat je zoveel dingen tegenkomt die vanuit de praktijk voor je voeten worden gegooid die je niet worden aangereikt tijdens een cursus. Denk bijvoorbeeld aan een organisatie van een club. Als je uit het westen komt en je gaat naar het oosten, moet je je toch een beetje aanpassen. Dat kunnen valkuilen zijn. Hoe ga je met bepaalde situaties om, wie kun je wel en wie kun je niet vertrouwen.’

Dat Van ’t Schip voor een langere periode in Australië, Mexico en opnieuw Australië actief is geweest, heeft hem verder gebracht als trainer. ‘Daar heeft hij zeker van geleerd. Het is een jongen die openstaat voor de wereld en voor andere ideeën’, weet Endt. ‘Hij is niet halsstarrig blijven doorgaan, heeft af en toe zijn verlies genomen en is een jongen die altijd in ontwikkeling is’, aldus de oud-teammanager van Ajax, die bijval krijgt van De Bont. ‘In Australië heeft hij veel geleerd over externe zaken: krachttraining, voeding. Hij heeft de meerwaarde ingezien van de randzaken om zich heen, hij is er veel breder geworden.’

Endt is het ermee eens dat Van ’t Schip zich in het buitenland heeft ontwikkeld als mens. ‘Hij is niet zozeer veranderd in zijn gedachtegoed. Hij heeft door dat de wereld niet op één pilaar is gebouwd, maar dat er veel meer mogelijkheden zijn. Zonder dat het hoeft te betekenen dat je basisidee over hoe je over voetbal denkt geweld aandoet.’

De visie van John van ’t Schip

Inderdaad, de basisideeën over hoe Van ’t Schip over voetbal denkt. Liggen die niet heel toevallig in de lijn met de club waar hij groot werd, Ajax? De Bont en Endt denken van wel. Volgens eerstgenoemde zorgde Van ’t Schip bij zijn komst bij PEC Zwolle in de zomer van 2017 eerst dat het verdedigend allemaal op een rijtje kwam te staan. ‘Dat was noodzaak omdat het onder Ron Jans niet goed stond. Van daaruit is hij zijn voetbalvisie gaan uitwerken, daar is ook een rol voor assistent-trainer Dwight Lodeweges weggelegd. Zijn visie gaat uit van voetbal, de bal willen hebben, veel creatieve jongens, veel verrassingen in het spel en met opkomende backs. En er is een hele belangrijke rol voor buitenspelers die naar binnenkomen. Ze krijgen de vrijheid om te voetballen, dat durft hij gewoon. Je voelt heel veel de Ajax-filosofie terug.’

Endt had in de tijd dat Van ’t Schip nog voetballer was niet zien aankomen dat de rechtsbuiten na zijn loopbaan als speler het trainersvak in zou gaan duiken. ‘Het was niet zo dat hij met een opschrijfboekje zat, zoals Shota Arveladze bijvoorbeeld wel deed. Dat je dacht: die is bezig met zijn toekomst’, aldus de ex-teammanager, die Van ’t Schip daarna meemaakte als assistent-trainer bij Ajax. ‘Toen zag je wel dat hij een grote ambitie had. Je dacht: hier zit iets in de maak, hier gaat iets gebeuren. Het was leuk om te zien hoe hij ermee bezig was. De ambitie was toen wel heel sterk aanwezig bij hem.’

Waar De Bont al refereerde naar de Ajax-filosofie, verwijst Endt naar de filosofie van de grootste Ajacied aller tijden. ‘Van ’t Schip is ernstig beïnvloed door Johan Cruijff. Zijn ideeën, het durven, het lef hebben om beslissingen te nemen en dat in het kader van voetbal. Dat is echt iets wat Cruijff heeft geïmplanteerd bij een hele generatie. Dan weet je wat je moet doen met jonge spelers. Dat je die gewoon voor de leeuwen kunt gooien, terwijl andere trainers soms wat achterdochtig zijn. Hij geeft de talenten zeker de kans.’

Dat Van ’t Schip jonge spelers de kans geeft, blijkt wel uit het feit dat hij een speler als Younes Namli (23) het volledige vertrouwen geeft. ‘Namli speelde als linksback bij Heerenveen en is nu rechtsbuiten bij PEC’, vertelt De Bont. ‘Alle puzzelstukjes passen en ik denk dat de trainer daar ontzettend belangrijk in is. Hij moet die puzzelstukjes immers in elkaar leggen. Bij PEC Zwolle is veel spelplezier te zien. Dat komt door de manier van voetballen, maar heeft ook te maken met succes. Dan is iedereen enthousiast. Van ’t Schip heeft zeker een stempel op de huidige successen en de manier van voetballen. Het plaatje past gewoon.’

De vergelijking met Bosz

Vergelijkingen in het voetbal. Ze zijn er altijd en ze zullen er ook altijd komen. En ook Van ’t Schip wordt vergeleken met andere trainers. Toevalligerwijs – of misschien juist wel niet – vergelijken De Bont en Endt de trainer van PEC Zwolle allebei met Peter Bosz.

‘Bosz had ook veel ervaring op verschillende niveaus. Van ’t Schip werkte met buitenlandse trainers, daar kan hij goed mee omgaan. Bosz komt het meest in zijn buurt’, vertelt Endt, waarna ook De Bont de vergelijking maakt met Bosz. ‘Bosz is misschien iets strenger, maar Van ’t Schip durft wel. Hij is wel streng, duidelijk. Toen hij bij PEC binnenkwam, zat het in de kleedkamer niet goed. Het was onrustig, jongens namen een loopje met bepaalde zaken. Hij heeft de touwtjes stevig aangetrokken.’

‘Op het veld lachen jongens met hem en hij is ook wel van het schouderklopjes uitdelen, maar hij kan ook wel de boel goed stilleggen’, vervolgt de PEC Zwolle-watcher. ‘Hij is net iets meer uitgesproken dan De Boer, Keizer was een totaal ander type en Ten Hag is bijna met niemand te vergelijken. Hij heeft ook de Amsterdamse mentaliteit. Een grote mond als het moet, hij laat zich niet ondersneeuwen. Die bravoure heeft hij wel, dat heeft hem ook bij PEC gebracht.’

Toekomstig trainer van Ajax?

Van ’t Schip heeft de ervaring en lijkt ook over de juiste visie te beschikken om bij Ajax als trainer aan de slag te gaan. Voorlopig is Erik ten Hag uiteraard nog de trainer in Amsterdam, terwijl Van ’t Schip enkele weken geleden nog liet weten voorlopig nog wel goed te zitten in Zwolle. Maar toch, wellicht dat zijn kans over enkele jaren alsnog komt. En dan denken De Bont en Endt dat hij er klaar voor zal zijn.

‘De vraag is denk ik ook: hoe doet Van ’t Schip het op de lange termijn bij PEC Zwolle? Hoe ze spelers beoordelen doen ze dat bij trainers ook, denk ik’, vertelt De Bont. ‘Als Keizer bijvoorbeeld nog twee jaar was gebleven, snap ik wel dat je dan bij Van ’t Schip zou uitkomen. Ik denk dat als hij de juiste mensen om zich heen heeft hij een potentieel uitstekende trainer voor Ajax kan zijn.’

Endt is het daar volstrekt mee eens. ‘Ja, ik denk dat zijn voetbalvisie bij Ajax past. Juist ook door zijn opgedane ervaring. Op het intermenselijke vlak heeft hij stappen gemaakt en hij is niet voor een gat te vangen. Het belangrijkste bij Ajax is natuurlijk dat je om kunt gaan met de factor spanning, er is altijd een politieke agenda. Hoe ga je daar mee om, hoe sluit je dat af? Daar ben je als jonge trainer niet tegen bestand. Daar heb je geen tijd voor en geen zin in. Als je wat ouder bent en het van een afstand hebt gezien, het al een keer hebt meegemaakt, ga je dingen herkennen en zeg je: dit gaan we wel doen en dit gaan we niet doen.’

Volgens Endt heeft Van ’t Schip in ieder geval voldoende bagage voor het trainerschap bij Ajax. Zeker in tegenstelling tot enkele eerdere Ajax-trainers. ‘Hij is veel beter geharnast dan de vele trainers die direct vanaf het veld in de trainersbaan stapte. De wijsheid die je opbouwt, het inzicht en kennis van wat het vak werkelijk inhoudt is van elementair belang. Plus zijn basisideeën zijn gestoeld op wat Ajax is en wat Ajax wil zijn. Dat snapt hij. Hij snapt de club, de mensen en heeft voldoende bagage bij zich om er iets goeds mee te doen.’

Toch is De Bont van mening dat Van ’t Schip zich in de tussentijd – mocht hij ooit trainer worden van Ajax natuurlijk – moet blijven bewijzen. ‘Bij PEC zal er in de zomer een leegloop zijn. Als een kleine club succesvol is, worden de spelers weggekocht. Dan moeten er nieuwe spelers worden gehaald. Dan moet je het laten zien dat je het met een andere, vaak mindere selectie ook kan. Toen hij bij PEC begon was hij de oudste trainer van de Eredivisie, maar hij is nog heel ambitieus. Hij zou op den duur ook wel voor Ajax open staan. Als hij zich kan blijven bewijzen bij PEC, ook in een tweede seizoen, is hij wel een potentiële hoofdtrainer van Ajax, ja.’

Bart Veenstra (Twitter: @Bart_Veenstra | e-mail: b.veenstra@ajaxshowtime.com)