Door de jaren heen is er altijd volop geschreven over het wel en wee van Ajax en zo zijn daar ook talloze boeken uit ontstaan. Verhalen die menig Ajacied nog tot in lengte van jaren blijft herinneren, maar ook nieuwe inzichten uit eerdere gebeurtenissen worden vaak tot boekvorm verheven. In de 'Ajax Boekenkast' spreken we met auteurs van Ajaxboeken die onderdeel uitmaken van de recente en minder recente historie van de club. In deel 1: Willem Vissers over zijn succesvolle boek 'Jongensdromen' uit 2019.

Willem Vissers is een gevestigde naam in de Nederlandse sportjournalistiek. In 1997 maakte hij de overstap van het ANP naar De Volkskrant, waar hij anno 2023 nog steeds voor schrijft. Voor 2021 werd Vissers verkozen tot 'Sportjournalist van het jaar.' Verder is de schrijver en journalist regelmatig te zien bij onder meer Voetbalpraat en schreef hij diverse voetbalboeken. Voor een gesprek over 'Jongensdromen', over de succesvolle Champions Leaguecampagne van Ajax in het seizoen 2018/19, spreken we met Vissers af in zijn woonplaats Velserbroek.

Vissers vertelt graag mee te willen werken aan een gesprek over zijn boek 'Jongensdromen' waarvan inmiddels de zevende druk is verschenen en zo'n twintigduizend exemplaren over de toonbank zijn gegaan. 'Mijn meest verkochte boek ooit', zo is de reactie van de Volkskrantjournalist. 'Maar het is nog geen bestseller van Van Egmond', doelend op de auteur van onder andere Gijp en Kieft.

Eenmaal aangekomen in het huis van Vissers, begint de schrijver direct te vertellen over zijn boek, dat direct na het kampioenschap van Ajax in 2019 verscheen. ‘Ik was het eigenlijk helemaal niet van plan, dat is het leuke aan het boek geweest. Ik geef bij Marieke Derksen van Inside veel boeken uit en ik was eigenlijk van plan om eventueel een boek over PSV te maken dat jaar, als zij kampioen waren geworden. Het was natuurlijk een heel spannend seizoen. Maar op een gegeven moment zag het er niet meer naar uit dat PSV kampioen zou worden en zij speelden ook geen bijzonder voetbal. Ajax speelde wel bijzonder voetbal en vooral in de Champions League ging het geweldig. Marieke Derksen zei op een gegeven moment: Zullen we PSV maar afblazen, wil je niet een Ajaxboek maken? Toen was het al april. Ik zei: Sorry, maar dat kan helemaal niet, in anderhalve maand een Ajaxboek schrijven. Wat we wel kunnen doen: ik heb bijna alle wedstrijden gevolgd. Ik kan wel al die verhalen integraal in een boek zetten. Dat is wel raar, om krantenverhalen in een boek te zetten, maar dat hebben we in feite wel gedaan.’

Vissers, werkzaam bij De Volkskrant, is geen vaste volger van Ajax, in tegenstelling tot collega's bij andere media in Nederland die wel een vaste clubwatcher hebben. Zo geeft Vissers aan dat hij ook regelmatig bij andere clubs te vinden is, maar zeker in het seizoen 2018/19 altijd aanwezig was bij de Champions Leaguewedstrijden van de Amsterdammers. ‘Ik heb dus alle leuke verhalen die ik dat seizoen gemaakt heb, columns, interviews, reportages en wedstrijdverhalen, geselecteerd en er een leuke inleiding boven gezet. Soms heb ik er wat dingetjes uitgehaald, maar de meeste verhalen heb ik ongemoeid gelaten. Dat heeft wel heel goed uitgepakt, want veel mensen herleefden dat seizoen helemaal door die stukken weer te lezen. Dat is volgens mij ook de kracht van het boek. Ik heb zoveel foto’s gekregen van mensen die op het strand zaten met dat boek voor hun neus en die stuurden: Ik zit met tranen in mijn ogen dat seizoen te herleven.’

Toch was niet alles positief aan het succesjaar van Ajax. Vooral in de Eredivisie moest de ploeg van toenmalig trainer Erik ten Hag een aantal pijnlijke nederlagen slikken. ‘Ik heb ook de mindere momenten, zoals de 6-2 van Feyenoord-Ajax, er gewoon ingezet. Verder heb ik een nieuwe inleiding geschreven en heeft Arnon Grünberg, dat is een goede bekende van me, het voorwoord geschreven. Daardoor krijg je wel een heel gevarieerd beeld. Er is ook veel kritiek op het boek geweest', zo geeft Vissers eerlijk toe. 'Mensen vroegen zich af of ik het niet opnieuw had moeten schrijven, maar dat kon niet vanwege de tijd. Ik had tegen Marieke (Derksen, red.) gezegd: Het moet wel meteen na het kampioenschap uitkomen. We hebben nog getwijfeld of we het zouden uitbrengen als Ajax geen kampioen zou worden, maar dan hadden we het niet gedaan. Als ze alleen de beker hadden gewonnen, hadden we het niet gedaan. Het kampioenschap was natuurlijk heel spannend, zeker die wedstrijd tegen PSV-thuis, die was in feite beslissend. PSV stond vijf punten voor. Ajax kreeg een rode kaart via Mazraoui, het stond 1-1 en PSV kreeg kansen. En opeens kreeg Ajax een VAR-penalty, waardoor het wint en op twee punten komt. Ajax had toen een veel beter doelsaldo en een gelijkspel tegen Vitesse (3-3) was fataal voor PSV.’

'Manier van spelen van Ajax heeft niet alleen de Ajaxsupporter goed gedaan'

Uiteindelijk strandde Ajax op de drempel van de finale van het miljardenbal, na een late nederlaag tegen Tottenham Hotspur. Toch overheerst het goede gevoel van de hele Europese campagne van dat jaar. ‘De Champions League vormt de basis van het boek, ondanks dat ze hem niet winnen. Maar het is echt zo dat mensen jarenlang niet zo hebben genoten van een Nederlandse club in Europa als dat jaar. Eindelijk kon een Nederlandse club in de Champions League weer eens op tegen Real Madrid en Juventus, tegen Spurs in feite ook, en in de poule al tegen Bayern München en Benfica. Tegen de hele Europese top kon Ajax voetballen op een aanvallende en goede manier. Dat heeft ook de Nederlandse voetbalfan, niet alleen de Ajaxsupporter, heel veel goed gedaan. Daarom is het ook zo jammer dat ze hem niet gewonnen hebben dat jaar of de finale gehaald hebben. Dat blijft doodzonde.’

'Een student uit Groningen had mijn stuk over Real Madrid-Ajax op het toilet hangen'

De stukken van Vissers worden vaak goed ontvangen, zo merkt de schrijver, en ook Vissers zelf weet zijn lezers goed te bereiken. Onder meer door boeken te verloten via Twitter en ze persoonlijk te bezorgen. Denkend aan die mooie momenten met lezers van zijn stukken, duurt het voor Vissers niet lang om te bepalen op welke passage hij het meest trots is. ‘Op de wedstrijd Real Madrid-Ajax (1-4), dat was gewoon een wedstrijdverslag, heb ik later wel veel reacties gehad. Ik had dat toen op Twitter gezet en ik geloof dat het wel duizend keer of meer geliket is. Ook Van der Sar had het op Twitter gezet met de tekst: Zo kunnen voetbalverslagen ook gemaakt worden. En wat ik ook wel heel leuk vond, ik heb vorig jaar de Canon van het Nederlandse voetbal gemaakt met een paar collega’s. Toen heb ik, omdat het coronatijd was, op Twitter gezet dat ik ze thuis bij mensen ging brengen. Toen ben ik het hele land door geweest, maar ik dacht dat ik tien of twintig aanmeldingen zou krijgen. Dat waren er meer dan honderd. Toen ben ik een week lang heel Nederland doorgereden en er was een student uit Groningen, die had dat verhaal van Real Madrid-uit geplastificeerd op het toilet hangen. Die flipte helemaal omdat ik daar een boek kwam brengen. Hij ging toen ook zijn vrienden bellen. Dat was wel een beetje overdreven.’

‘Maar Real Madrid-Ajax was eigenlijk de doorbraak, dat was eigenlijk de perfecte wedstrijd, ook al heb je een beetje geluk gehad met Mazraoui die de bal binnenhoudt bij de derde goal terwijl hij in de eerste helft Vinicius uit de wedstrijd schopt, vind ik. Ook nog ballen op de lat en paal van Varane en Bale. Maar aan de andere kant had je Tadić die een tien kreeg in L’Equipe en zijn beste wedstrijd ooit speelde, Ziyech die fantastisch speelde, de vrije trap van Schöne over de beste keeper van de wereld (Thibaut Courtois, red.) heen die daarmee verslagen werd. Daar zat alles in wat voetbal mooi maakt. Die wedstrijd was gewoon een sprookje. Ik weet nog dat ik naast Freek Jansen van Voetbal International zat en dat we elkaar soms aankeken van: wat maken we hier nu mee? Ik had wel geluk, want ik heb altijd hele strakke deadlines bij dat soort verhalen. Meteen na afloop moet ik mijn stuk doorsturen, maar als je dan ziet dat ze het gaan redden, kun je je stuk wel een stuk mooier opschrijven. Ergens in dat verhaal staat ook een zinnetje: Deze wedstrijd is een boek. Dat is ook één van de redenen geweest dat ik die verhalen wilde bundelen. Dan kunnen mensen dit seizoen, dat gewoon uniek zal zijn, herbeleven.’

Na de magische avond in Madrid volgde een tweeluik met Juventus. In Amsterdam werd het 1-1 door doelpunten van Cristiano Ronaldo en David Neres. Een week later in Turijn versloeg Ajax De Oude Dame met 1-2, door goals van Donny van de Beek en Matthijs de Ligt. Vissers kwam toen net uit Rusland na een stedentrip met vrienden. ‘Ik was in 2019 met vrienden in Sint-Petersburg. Ieder jaar gaan we met vrienden naar een stad, een wedstrijd kijken en een beetje drinken. Toen ben ik van Sint-Petersburg direct naar Turijn gereisd, niet eerst naar huis, om die wedstrijd tegen Juventus te zien. Ik wilde daar wel per se naartoe. Toen we dat reisje boekten, had ik wel gekeken naar de data, maar toen had je net dat ritme dat als je op woensdag thuis speelde, je op dinsdag uit moest. Normaal zou ik met mijn vrienden op maandag naar huis gaan, maar ik dacht: ik probeer gewoon rechtstreeks te vliegen. Dat bleek nog heel goedkoop te zijn ook, iets van tachtig euro. Toen ben ik naar Milaan gevlogen en van Milaan naar Turijn heb ik de bus genomen.’

'Van der Sar en Overmars waren de enigen die rustig bleven'

Zoals bekend haalde Ajax net niet de finale van de Champions League. Vissers sprak later met mensen over de sfeer in de Johan Cruijff ArenA tijdens en na de fatale nederlaag tegen Tottenham Hotspur (2-3). ‘Ik heb jaren later allerlei mensen gesproken over hoe ze toen reageerden, dat was ontzettend interessant. Mensen die al geboekt hadden voor de finale of tijdens de wedstrijd aan het boeken waren. Maar ook met mensen die ergens in New York aan het kijken waren.' Ook de reacties van Edwin van der Sar en Marc Overmars na afloop kan Vissers nog goed voor de geest halen. 'Ik weet nog wel dat Van der Sar en Overmars zo rustig bleven. Dat allerlei mensen op de hoofdtribune helemaal gek werden, omdat ze het niet haalden, maar Van der Sar en Overmars waren de enigen die zo rustig bleven, omdat zij als topsporter vaker van dit soort dingen meegemaakt hadden dat het op het laatst wel of juist niet goed gaat. Dus die konden daar veel beter mee omgaan dan de gemiddelde supporter of sponsor.’

'Keizer had honderd jaar gevraagd om goede backs, Ten Hag kreeg Tagliafico'

Erik ten Hag was de trainer van het succesvolle Ajax in 2018/19, maar hij kreeg in het half jaar daarvoor forse kritieken te verwerken. Begin 2018 volgde de Haaksberger de ontslagen Marcel Keizer op. Vissers had daar als journalist in het begin veel moeite mee. Daar speelde het ongeval in juli 2017, waarbij Abdelhak Nouri blijvende hersenschade opliep, een grote rol in. ‘Ik heb Ten Hag vaak geïnterviewd en was in het begin ook kritisch op hem. Het eerste half jaar was natuurlijk slecht. Ik had het heel moeilijk met het ontslag van Marcel Keizer, omdat ik niet vond dat je na de bijna-dood van Nouri, de trainer vlak voor de winterstop kan ontslaan, terwijl het wel redelijk slecht ging, maar niet heel slecht. Maar ik weet nog dat ze toen die bekerwedstrijd tegen FC Twente speelden, waar Matthijs de Ligt nog een penalty miste. Toen speelden ze helemaal niet slecht. Toen werd de trainer ontslagen en dat vond ik, in moreel opzicht, heel slecht van Ajax. Toen kwam Ten Hag en die kreeg Tagliafico. Keizer had honderd jaar gevraagd om goede backs, die kreeg hij niet, en toen Ten Hag kwam, kreeg hij meteen Tagliafico, die gewoon één van de betere spelers is die Ajax de afgelopen jaren, in mentaal opzicht zeker, gehad heeft.’

‘Dat eerste halfjaar van Ten Hag leek eigenlijk nergens op. Ik weet nog dat ik een aanvaring met hem had uit bij Vitesse toen ze daar verloren met 3-2. Later verloren ze de beslissende wedstrijd tegen PSV met 3-0. Daar zei hij ook: “Dit team heeft echt een mentaliteitsimpuls nodig, want we verliezen het gewoon op mentaliteit.” Aan de andere kant is dat halfjaar misschien wel belangrijk geweest in het overtuigen van de club in wat er moest gebeuren. Dat halfjaar heeft hij goed kunnen gebruiken om zijn plannen voor het nieuwe seizoen klaar te leggen. Dus ik denk achteraf dat die periode wel heel gunstig is geweest, maar in die tijd zelf vond ik het echt heel slecht.’

‘Nouri speelde ook een hoofdrol in het seizoen 2018/19. Zo werd de 34e landstitel, verwijzend naar het rugnummer van de jonge middenvelder, opgedragen aan het toptalent. 'Als je nu kijkt hoeveel invloed Nouri nog op die club heeft en hoe vaak die jongen nog ter sprake komt. Een tijdje terug nog op het WK, toen ze bij Marokko een shirt van hem in de kleedkamer lieten zien. Die jongen heeft op jeugdtoernooien in Europa zoveel indruk gemaakt. Die was bevriend met al die jongens, zoals Mbappé, die hebben gewoon contact met elkaar.’

'Ik besloot 34 cent per verkocht boek te doneren aan een door de familie Nouri gekozen doel'

Vissers merkte zelf ook dat de gevolgen van het ongeval in Oostenrijk iets met hem deed en wilde onderzoeken hoe het mis kon gaan op het veld tijdens de oefenwedstrijd tegen Werder Bremen. Hij besloot daarop het initiatief te nemen en de familie Nouri te benaderen. ‘Een paar jaar geleden heb ik een heel groot verhaal over Nouri geschreven, omdat dat gewoon in mijn hoofd bleef zitten. Dus ik ben naar Oostenrijk geweest en heb met die dokters gesproken en een hele reconstructie gemaakt waaruit bleek dat het helemaal verkeerd is gegaan op het veld met die behandeling. Wat ik wel jammer vond is dat er een deel uit het verhaal moest. Ik was naar de familie toe gegaan in Geuzenveld en heb daar gewoon aangebeld, want ik had geen nummer of iets dergelijks. Daar deed zijn vader open en die zei: Oh, ik ken jou. Jij komt wel eens vaker bij mij in de slagerij. Ik kwam nooit in die slagerij, maar misschien kende hij me van de televisie. Toen hadden we een gesprek en vertelde ik wat ik wilde doen. Toen heb ik met zijn zoon, Abderrahim, heel lang in de zaak van Driss Boussatta gezeten in Amsterdam-West. Ik vertelde dat ik ook naar Oostenrijk wilde om daar met mensen te praten. Ik heb het verhaal laten lezen aan de familie en Khalid Kasem, die toen de woordvoerder van de familie was. Die hebben daar wel dingen uitgehaald, omdat toen al bekend was dat er een schadeclaim zou komen. Uiteindelijk heb ik besloten om 34 cent per verkocht boek, vanwege het rugnummer, te doneren aan een door de familie gekozen doel. Dat is uiteindelijk toch iets van zesduizend euro geweest.’

'Het eerste exemplaar heb ik aan Frenkie de Jong overhandigd'

Uiteindelijk kwam het boek 'Jongensdromen' uit, vlak na het behalen van de 34e landstitel. Vissers merkte dat het boek direct goed aansloeg en kreeg veel lovende reacties, ondanks de weinige publiciteit die het boek kreeg.‘Ik heb wel veel appjes gekregen over het boek. Van: Mijn vriendin vindt het ook een geweldig boek, tot: Ik was op vakantie, zat het te lezen en had echt tranen in mijn ogen. Ik moest even in het water duiken om mijn tranen weg te spoelen. Allemaal hartstikke leuk. Terwijl ik er eigenlijk nul publiciteit voor gehad heb. Normaal kom je dan in uitzendingen als je een boek geschreven hebt.' Om 'Jongensdromen' toch enigszins onder de aandacht te brengen, besloot Vissers het eerste boek te overhandigen aan één van de absolute hoofdrolspelers van Ajax in het seizoen 2018/19. 'Ik heb wel het eerste exemplaar aan Frenkie de Jong aangeboden. Dat wilde ik wel doen, anders had het echt geen publiciteit. In de krant doen ze er sowieso niks mee, want het zijn stukken uit de krant. Daar denken ze: wat is dit nou voor boek? Voor al mijn boeken heb ik in talkshows gezeten, behalve voor dit boek. Maar ik probeerde het wel aan Frenkie de Jong te geven, dat was de meest aansprekende speler dat seizoen. Dat was ook het leuke aan dat seizoen: het is een soort stripboek. Je had het ook in een soort stripverhaal kunnen maken. Veel eigen jeugd, waar Ajax ook beroemd mee is geworden. En daarom kreeg het ook internationaal veel aandacht.’

‘Maar ik dacht: ik moet aan Frenkie de Jong het eerste exemplaar geven. Ik had net die boeken opgehaald en had er maar een paar, want het lag nog niet echt in de winkel. Toen had ik zijn zaakwaarnemer opgebeld en die zei: Hij is in Nederland nu. Frenkie had toen net bij Barcelona getekend en hij had in het Olympisch Stadion één of andere fotosessie. Toen werd mij gezegd: Als je daar om twee uur bent, is Frenkie daar en kun je snel een paar boeken laten signeren. Maar ik had er maar een stuk of drie, vier. Toen dacht ik: ik laat die boeken door hem signeren en dan ga ik ze via Twitter gewoon verloten. Nou, ik geloof dat ik daar echt duizenden retweets op heb gehad. Iedereen wilde daaraan meedoen. Toen wist ik al dat dit boek wel goed zou verkopen. Toen zei ik tegen Frenkie: Hier heb je ook een boek, maar ik kan je er niet te veel geven, want dan heb ik niks meer om te verloten. Maar je vader wil er misschien ook één. Toen zei hij: Nou, ik kan er wel eentje betalen. Dat was wel grappig.’

Brent Tomassen (Twitter: @Brent_Tomassen | E-mail: b.tomassen@ajaxshowtime.com)