Ajax heeft op bestuurlijk vlak weer flink wat werk te verrichten. De Amsterdamse club kent moeilijke tijden en zal in de komende periode weer heel wat belangrijke posities opnieuw moeten invullen. Met de nadruk op opnieuw, want zolang is het niet geleden dat Ajax de positie van onder meer hoofdtrainer, technisch directeur en enkele posities in de Raad van Commissarissen invulde.

Wellicht is het goed om nog eens terug te gaan naar 2022, het jaar waarin Marc Overmars moest vertrekken vanwege grensoverschrijdend gedrag bij Ajax. Sindsdien zijn er heel veel beleidsbepalers bij Ajax vertrokken. De club wordt vaak vergeleken met een omgekeerde wasstraat: je gaat er schoon in en je komt er vies uit.

Laten we eerst kijken naar de trainers van Ajax in de afgelopen jaren. Fred Grim is alweer de achtste trainer van Ajax, sinds Erik ten Hag in navolging van Overmars in het voorjaar van 2022 bij Ajax vertrok. Alfred Schreuder, John Heitinga, Maurice Steijn, Hedwiges Maduro, John van ‘t Schip, Francesco Farioli en wederom Heitinga waren sindsdien - soms heel kort - trainer van Ajax.

Een komen en gaan van RvC-leden bij Ajax

Ook op bestuurlijk vlak is het een komen en gaan van mensen. Wie vertrokken er allemaal in de laatste jaren - sinds september 2023 - uit de RvC? Denk aan commissarissen als Michael van Praag, Leo van Wijk, Georgette Schlick, Annette Mosman, Cees van Oevelen, Pier Eringa, Jan van Halst en recenter: Danny Blind (zodra een opvolger gevonden is), Hermine Voute en Carolien Gehrels.

Laatstgenoemde stapte na slechts zeven maanden als president-commissaris op. Daarvoor - gedurende het boekjaar 2022/23 - vertrokken ook Leen Meijaard, Ernst Ligthart en Peter Mensing uit de RvC, hetgeen laat zien dat er van continuïteit amper sprake is in de RvC van Ajax.

Tekst gaat verder onder de foto.

Op dit moment kent de RvC van Ajax slechts drie leden, waarvan er één vertrekt zodra een opvolger gevonden is. Dat is Blind. De club zoekt op dit moment nog naar een opvolger, maar die is nog niet gevonden. Zodoende zal Blind voorlopig nog aanblijven. De RvC bestaat verder uit Dirk Anbeek (vice-voorzitter) en Sirik Goeman. Ajax zal nog minimaal drie leden aan de RvC moeten toevoegen, waarvan één voetbalcommissaris en een nieuwe voorzitter, tenzij Anbeek de nieuwe voorzitter wordt.

Ook niet onbelangrijk: 33 procent van de RvC moet uit vrouwen bestaan. Omdat de RvC van Ajax normaliter bestaat uit vijf leden komt dat neer op twee vrouwelijke leden. De club zal dus in de zoektocht naar nieuwe RvC-leden twee nieuwe vrouwen moeten vinden voor de nieuw te vormen RvC. Met Louis van Gaal kent Ajax nog een adviseur voor de RvC. Voorlopig zijn er geen signalen dat Van Gaal afstand neemt van die rol, al is het de vraag of hij aanblijft als Blind definitief vertrekt.

Tekst gaat verder onder onderstaande tabel.

Directie van Ajax toe aan stabiliteit

De directie van Ajax is eveneens toe aan stabiliteit. Voor de meeste voetbalsupporters is met name de technisch directeur een belangrijke. Sinds het vertrek van Overmars in 2022 hebben meerdere mensen de rol van technisch directeur mogen bekleden, zij het soms in een andere benaming. Het gaat om het duo Gerry Hamstra en Klaas Jan Huntelaar, Sven Mislintat, het duo Kelvin de Lang en Marijn Beuker, en Alex Kroes. Laatstgenoemde heeft eveneens besloten op te stappen zodra een opvolger is gevonden.

Wat betreft het algemeen directeurschap hebben ook flink wat veranderingen plaatsgevonden. Nadat Edwin van der Sar in het voorjaar van 2023 besloot op te stappen, werd Jan van Halst in het najaar van 2023 aangesteld als interim-directeur. Ajax vond in Alex Kroes een opvolger, maar moest vanwege een concurrentiebeding (AZ) een halfjaar wachten tot hij aan de slag kon in Amsterdam. Toen dat in maart 2024 eenmaal zover was, werd hij na twee weken als algemeen directeur op non-actief gesteld. Reden: hij werd verdacht van handelen in Ajax-aandelen met voorkennis.

Tekst gaat verder onder de foto.

Kroes had namelijk in de zomer van 2023, vlak voordat hij wist dat hij directeur bij Ajax zou worden, extra aandelen van Ajax gekocht. Uiteindelijk werd Kroes ‘vrijgesproken’ en keerde hij terug bij Ajax, zij het in de rol van technisch directeur. Menno Geelen nam de taken als algemeen directeur in eerste instantie op interim-basis over. Sinds 1 juli is hij officieel algemeen directeur van Ajax.

Omtrent de opvolging van Kroes is Ajax bezig aan een zoektocht. Marc Overmars zou benaderd zijn door Ajax, maar de voormalig technisch directeur van de Amsterdamse club liet weten dat het niet zal komen van een terugkeer.

Ook op andere posities in de directie hebben recentelijk nog verschuivingen plaatsgevonden. Zo stapte Susan Lenderink eerder op als financieel directeur. Zij is in februari 2025 vervangen door Shashi Baboeram Panday. De functie van commercieel directeur - eerder jarenlang met succes ingevuld door Geelen - is nu in handen van Cas Biesta, die al jarenlang bij Ajax werkzaam is. De functie van directeur voetbal, ingevuld door Marijn Beuker, is nieuw bij Ajax.

Geelen en Baboeram Panday zijn de enige statutaire directeuren in de directie van Ajax. Dat houdt in dat zij de enige directieleden met tekenbevoegdheid zijn. Kroes, Biesta en Beuker zijn titulair directeur en kunnen zodoende geen beslissingen nemen zonder handtekening van de statutaire directie.

Bestuursraad Ajax

Tot slot kijken we naar de bestuursraad van Ajax, dat eveneens een machtige positie bekleedt in het bestuursmodel van Ajax. De bestuursraad van de club vertegenwoordigt namelijk de Vereniging Ajax, dat 73 procent van de aandelen van Ajax in bezit heeft. De Vereniging Ajax telt ruim 700 leden. Onlangs maakte ras-Ajacied Pim van Dord bekend uit de bestuursraad van Ajax te stappen.

De bestuursraad van Ajax bestaat - na het aanstaande vertrek van Van Dord - uit Ernst Boekhorst (voorzitter), John Busink, Marjon Eijlers, Giovanni Fränkel, René Zegerius. De Vereniging Ajax zal vermoedelijk op zoek gaan naar een voormalig Ajax-speler als opvolger van Van Dord. Met Edo Ophof kent de bestuursraad wel een oud-Ajacied als adviseur. Voetbaladvocaat Christian Visser is eveneens adviseur van de bestuursraad.

Tekst gaat verder onder de foto.

Krachtenveld bij Ajax

De laatste jaren zijn er, zoals hierboven al te lezen viel, veel mensen gesneuveld in het krachtenveld van Ajax. Waren zij dan echt allemaal ongeschikt? Je kunt het je haast niet voorstellen. Duidelijk is dat veel beleidsbepalers van de club zowel intern als daarbuiten al snel ‘op de schopstoel’ terechtkomen.

Ook trainers van Ajax hebben daar mee te maken. Veel trainers wisten in de afgelopen jaar niet naar wens te presteren. Een trainer die wel presteerde met Ajax, Francesco Farioli, werd alsnog de tent uitgejaagd. Constant was er kritiek op de Italiaan. Die kritiek was er intern, maar ook de buitenwacht zaagde constant aan de stoelpoten van Farioli. Oud-Ajacieden, die het welbekende Ajax-dna prefereren, gaven aan dat Farioli niet op de Ajax-manier speelde.

Tekst gaat verder onder de foto.

Farioli werd uiteindelijk net geen kampioen met Ajax, ondanks een eerdere voorsprong van negen punten. Hoewel de trainer zeer populair was bij de supporters van Ajax - en dat nog altijd is - ging ook hij ten onder in het krachtenveld van Ajax. Als opvolger van Farioli werd Heitinga aangesteld, een trainer met het zo geromantiseerde Ajax-DNA.

Ook Heitinga redde het uiteindelijk niet als trainer van Ajax. Al sinds zijn aanstelling was er kritiek - terecht of onterecht - op de oefenmeester. Een duidelijk speelplan viel vanaf het begin niet te ontdekken en uiteindelijk bleek er ook geen ontwikkeling het spel van Ajax te zien. Bovendien hielpen de presentaties van Heitinga naar buiten toe niet mee. Wat niet meehielp voor Heitinga: het vertrek van belangrijke spelers als Jordan Henderson en Jorrel Hato kon niet adequaat worden opgevangen.

Kroes stipte problemen van Ajax op bestuurlijk niveau al aan

Op directieniveau is Kroes nu de volgende beleidsbepaler die vertrekt. De technisch directeur leek sowieso al niet van plan om zijn aflopende contract te gaan verlengen. In een interview met Ajax Life sprak hij al kort over de bureaucratische organisatie die Ajax is. Kroes opteert dan ook voor een structuur met een kleiner groepje dat de rijen gesloten houdt. Hij vindt dat Ajax te veel een democratie is geworden.

'Formeel is er één toezichthouder, de RvC, maar in de praktijk heb je er veel meer', doelt Kroes - naast de RvC - op de bestuursraad en enkele zeer actieve leden met een duidelijke stem. Zelf was hij getuige van een strijd tussen de RvC en de bestuursraad. 'Supporters moesten ons bij elkaar brengen met het verzoek eens normaal te doen met z’n allen. Dat zegt toch alles? Te veel onduidelijkheid maakt Ajax onbestuurbaar. Vraag maar rond hier, ik denk dat de meeste mensen dit zullen beamen.'

Tekst gaat verder onder de foto.

Een model met één eigenaar geniet de voorkeur van Kroes, al gelooft hij er niet in dat Ajax in handen zal komen van één eigenaar. Dat hoeft ook niet, maar wel hoopt hij op een eenvoudigere inrichting van de club. 'Hoe groter de groep, des te moeilijker het is om alle kikkers in de kruiwagen te houden. Mensen gaan zich roeren. Lijntjes uitgooien, hun eigen positie beschermen. Overleven in plaats van ondernemen. Deze structuur past op alle niveaus van het voetbal. Neem Manchester City: één eigenaar, één CEO, één TD en Pep Guardiola als trainer. Zij bepalen alles. Is wel zo overzichtelijk.'

Mogelijk krijgt Kroes zijn zin. Het Parool wist vorige week te melden dat Ajax inzet op een wijziging van de bestuurlijke structuur. De Raad van Commissarissen zou openstaan voor een verkenning. 'Door de informele lijntjes en belangenverstrengeling is het moeilijk de club te besturen', schreef de krant, die aangeeft dat het voor de hand ligt dat de macht van de vereniging uiteindelijk wordt ingeperkt. 'Het grootaandeelhouderschap van de vereniging ligt nu bij elk belangrijk besluit als een geladen pistool op tafel.'

Bart Veenstra (Twitter: @Bart_Veenstra | e-mail: b.veenstra@ajaxshowtime.com)